Κείμενα για το Tai Chi & ZaZen

Τα κείμενα που γράφω δημοσιεύονται στον "Πανελλήνιο Οδηγό Πολεμικών Τεχνών" και όχι μόνο.

 Ευγενής άμιλλα ή ανταγωνισμός;

Οι δάσκαλοι των πολεμικών τεχνών πάντα έλεγαν ότι είναι σημαντικό να έχουμε συνείδηση για τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε πρακτική  και με τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε μέσα στο ντότζο, τον χώρο της άσκησης. Επίσης ποιες είναι οι σχέσεις που αναπτύσσουμε με τους συν ασκούμενους. Τις πολεμικές τέχνες στις μέρες μας δεν τις ασκούμε για να πάμε στη μάχη όπως έκαναν πριν χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι. Τα σημερινά όπλα είναι σύγχρονα και βέβαια δεν θα πάρουμε το τόξο ή το σπαθί για να υπερασπιστούμε τα κεκτημένα μας. Οπότε οι λόγοι που ασκείται κάποιος είναι πολλοί και διάφοροι. Βέβαια δεν αναφέρομαι εδώ για τους ανθρώπους που μαθαίνουν τέτοιες τέχνες γιατί είναι ‘μπράβοι’ και σωματοφύλακες. Αναφέρομαι σε μας, τους απλούς ανθρώπους που γράφονται σε μια σχολή και ξεκινούν μαθήματα ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους. Συνήθως ξεκινάμε την άσκηση για να δυναμώσουμε το σώμα και το πνεύμα.

Μέσα στον χώρο της πρακτικής μέρα με τη μέρα ξεδιπλώνονται όχι μόνο οι ικανότητές μας, αλλά και ο χαρακτήρας μας και μάλιστα, όταν είμαστε κάτω από την καθοδήγηση ενός πραγματικού δασκάλου, τότε  μπορούμε να μάθουμε πολλά για εμάς και για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Όλοι μας είμαστε κύτταρα μιας κοινωνίας και αποτελούμε μέρος αυτού του ζωντανού οργανισμού. Αυτό καθορίζει και την συμπεριφορά μας. Σε αυτήν την κοινωνία, που κατά την γνώμη μου δεν είναι και τόσο υγιής, το πρώτο που μαθαίνουμε είναι ο ανταγωνισμός. Μέσα στην οικογένεια κατ’ αρχάς, στο σχολείο, στις σχέσεις μας. Συνέχεια υπάρχει η σύγκριση. Είμαι καλύτερος; Είμαι ομορφότερος; Είμαι πλουσιότερος; Είμαι πρώτος στην δουλειά μου; Αυτόν τον ανταγωνισμού μεταφέρουμε και στην άσκησή μας γιατί έτσι έχουμε γαλουχηθεί. Και αυτό δεν μας βοηθάει. Βέβαια δεν είναι κακό να αξιολογούμε τη θέση μας. Το άσχημο είναι η σύγκριση για να πάρουμε μια εγωιστική ικανοποίηση και να φανούμε καλύτεροι από τους άλλους. Εδώ μπαίνει ο εγωικός εαυτός που είναι δυικός. Χωρίζει τα πράγματα σε καλό και κακό, σωστό και λάθος, όμορφο και άσχημο, μου αρέσει δεν μου αρέσει. Ασταμάτητα ο νους αναλύει, ταξινομεί, βάζει ταμπέλες και κλείνει σε κουτάκια τις εκάστοτε κατανοήσεις του. Αλλά στη ζωή όλα αλλάζουν συνεχώς. Ασταμάτητα. Εκεί που νομίζουμε ότι καταλάβαμε και ελέγξαμε τις καταστάσεις, γίνεται αναπάντεχα κάτι και χάνουμε τον κόσμο κάτω από τα πόδια μας. Ο νους και βέβαια είναι χρήσιμος αλλά η υπερβολική έκκριση ιδεών δεν μας βοηθάει. Το αντίθετο. Μας δημιουργεί σύγχυση και ανισορροπία. Και εδώ είναι που καλλιεργείται το χωριστικό και ανταγωνιστικό πνεύμα.

Έχουμε τους προγόνους μας που εισήγαγαν μια υπέροχη έννοια στους  αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες. Την ευγενή άμιλλα. Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι η διεκδίκηση εκ μέρους δύο ή περισσοτέρων προσώπων της πρώτης θέσης γίνεται με ηθική πρόθεση. Η λέξη άμιλλα αποτελεί την εξιδανικευμένη μορφή του συναγωνισμού, με ευγενή και ανιδιοτελή κίνητρα.

Η πορεία από το σκοτάδι στο φως υπήρξε προμηθεϊκό άθλημα επίπονο, καθώς και η πολύμοχθη, συνεπής προσπάθεια για νέες κατακτήσεις, για εξεύρεση του ισχυρότερου, του περισσότερου, που προχωρά με τόλμη, όπως το ρεύμα της ζωής κυλάει πάντα μπροστά. Όταν όμως υπεισέρχεται η αλαζονεία τα πράγματα αλλάζουν εντελώς. Και έτσι μπαίνουμε στο σκοτάδι του μικρού εαυτού που θέλει να ξεχωρίζει για εγωιστικούς λόγους, αδιαφορώντας για τον συναθλητή αλλά και γενικότερα για τον συνάνθρωπο. Κάποιες φορές έχουμε δει αθλητές να βοηθούν τους συναθλητές τους κατά την διάρκεια ενός αγωνίσματος και αυτό είναι πολύ όμορφο και ίσως συγκινητικό. Εκεί βλέπουμε το μεγαλείο ενός καλλιεργημένου χαρακτήρα που γίνεται παράδειγμα προς μίμηση. Μαθαίνουμε να καταθέτουμε όλες μας τις δυνάμεις, να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε και ότι γίνει. Μπορεί να επιζητούμε τη νίκη, την επιβράβευση και αυτό δεν είναι κακό. Το άσχημο είναι να μην υπάρχουν οι άλλοι αλλά μόνο εσύ που θέλεις να είσαι πρώτος και καλύτερος με ευτελή κίνητρα και κομπλεξικές παρορμήσεις.

Και εδώ έρχεται η καταλυτική παρουσία του καλού δασκάλου που έχει την ικανότητα να διακρίνει τις προθέσεις και την προσωπικότητα του μαθητή. Μέσα από την καθοδήγησή του μπορούμε να αλλάξουμε όχι μόνο τον χαρακτήρα μας αλλά να σμιλέψουμε μια υγιή προσωπικότητα που προοδεύει στην άσκηση αλλά και στην ίδια τη ζωή. Η καθημερινότητά μας είναι αυτή που καθρεφτίζει τα επιτεύγματα της πορείας μας στις πολεμικές τέχνες αλλά και σε όλα τα αθλήματα.

Διαβάζοντας τις σοφές τοποθετήσεις των παλιών και φημισμένων δασκάλων μπορούμε να ορίσουμε ένα ηθικό υπόβαθρο για οτιδήποτε κάνουμε. Οι διδασκαλίες είναι διαχρονικές και σηματοδοτούν το μονοπάτι – Ντο. Και το μονοπάτι διαμορφώνεται από τις προθέσεις που έχει ο καθένας μας, για το πως θέλει να είναι και να πράττει.

Κλείνοντάς μου έρχονται στη μνήμη τα λόγια του ποιητή: ‘ η Ιθάκη σου έδωσε το ωραίο ταξίδι. Χωρίς αυτήν δεν θα έβγαινες στον δρόμο… έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες οι ιθάκες τι σημαίνουν’.

Το ξεδίπλωμα του μεταξιού

Ένα πολύ όμορφο όνομα για μια πολύ σημαντική αλλά και βασική άσκηση στο  Tai chi, Chen style.. Το ξεδίπλωμα της μεταξένιας κλωστής μοιάζει με την περιστροφή που κάνει το κουκούλι της κάμπιας όταν κατά την διάρκεια της συγκομιδής μαζεύεται το μετάξι. Το τύλιγμα του μεταξιού απαιτεί το μάζεμα του νήματος να γίνεται με μια σπειροειδή κίνηση.  Στα κλασσικά κείμενα του Tai Chi παρουσιάζεται ως «η κίνηση όταν τραβάς το μετάξι».  Ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά του Chen style είναι η έμφαση του πάνω στις σπειροειδείς κινήσεις. Ο Chen Xin (1849-1929) έλεγε ότι «το taijiquan είναι μια σπειροειδής δύναμη…αν δεν γνωρίζεις την σπειροειδή δύναμη δεν γνωρίζεις το taijiquan»

            Όταν είχε έρθει για πρώτη φορά στην Αθήνα (1996) ο μάστερ Chen Xiawang  και κάναμε το πρώτο σεμινάριο μαζί του, μας είχε διδάξει με πολύ προσοχή αυτή την κίνηση. Μας είχε μιλήσει για την σπουδαιότητά της αν κάποιος ήθελε να εμβαθύνει στο Τσεν στυλ. Ώρες και ώρες ¨τυλίγαμε το μετάξι¨ και κάτω από την εποπτεία του και τις διορθώσεις του εμβαθύναμε.  Στην αρχή μου είχε φανεί λίγο βαρετό είναι η αλήθεια, αλλά με την συνεχή άσκηση άρχισα να αντιλαμβάνομαι πόσο σημαντική είναι αυτή η πρακτική. Ακόμα και σήμερα ανακαλύπτω συνεχώς καινούργια μονοπάτια μέσα μου καθώς εκτελώ τις κινήσεις και βέβαια είναι από τις πιο βασικές ασκήσεις στα μαθήματά μου.

            Η εξάσκηση στο «ξεδίπλωμα του μεταξιού» (silk reelign) δίνει την δυνατότητα να αποβάλλει κάποιος την ακαμψία και να βελτιώσει την ελαστικότητα και ευλυγισία του. Η ενέργεια του silk reeling  εμπεριέχει τρία στοιχεία. Την χαλάρωση, την προέκταση και την περιστροφή. Η παράλειψη κάποιου από αυτά θα ελαττώσει κατά πολύ την αποτελεσματικότητα της κίνησης. Ο βασικός σκοπός αυτών των ασκήσεων είναι να ανοίξουμε και να ξεσφίξουμε τις ευρύτερες περιοχές των κλειδώσεων στο σώμα (αυχένας, ώμοι, αγκώνες, καρποί, θώρακας, μέση, λεκάνη, ισχία, γοφοί, γόνατα και αστράγαλοι). Επίσης η αργή, ομοιόμορφη και στριφογυριστή φύση των κινήσεων τεντώνει και δυναμώνει τους μύες και τους τένοντες. Στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική η καλή υγεία έχει άμεση σχέση με την αβίαστη ροή του Qi  η οποία προστατεύει το σώμα από τις αρρώστιες. Μπλοκάρισμα ή λίμνασμα του Qi σε κάποιο συγκεκριμένο κανάλι επιδρά αρνητικά στο αντίστοιχο όργανο και αυτή δημιουργεί την ασθένεια. Για την βελτίωση της εσωτερικής κυκλοφορίας του Qi και του αίματος η εξάσκηση του Silk Reeling και των διαφόρων «φορμών» του Tai Chi βοηθούν τους μυς και τα οστά γεγονός που οδηγεί στην αύξηση της δύναμης και της οστικής πυκνότητας.

            Στην σπειροειδή κίνηση του Silk Reeling αυτό που είναι σημαντικό είναι η κίνηση οποιουδήποτε μέλους του σώματος να κινεί όλο το σώμα. Δεν υπάρχουν ανεξάρτητες κινήσεις και αυτό απαιτεί ο νους να είναι απόλυτα εστιασμένος στην κίνηση. Η ενοποίηση όλου τους σώματος συντονίζεται από το Dantian. Η εσωτερική ενέργεια γεννιέται στο dantian και το Qi μοιράζεται σε ολόκληρο το σώμα με την περιστροφή της μέσης και της σπονδυλικής στήλης. Όλη η ενέργεια που μεταφέρεται στα άκρα άκρα στο τέλος επιστρέφει και αποθηκεύεται στο dantian. Η περιστροφή του dantian είναι πολύ σημαντική στην εξάσκηση του Chen Taiji, αλλά και σε όλα τα στυλ, και όπως μας δίδαξε ο μάστερ Chen Xiaowang έχει δύο βασικές αρχές. Η πρώτη κίνηση του είναι: φανταζόμαστε έναν άξονα που διαπερνάει το σώμα από το κέντρο της κοιλιάς στην πλάτη. Σε σχέση με αυτόν το άξονα το dantian γυρνάει σαν μια ρόδα γύρω από αυτόν τον άξονα. Η δεύτερη αρχή είναι να φανταστούμε αυτόν τον άξονα να διαπερνάει το σώμα από τον αριστερό γοφό μέχρι τον δεξιό. Αυτή η κίνηση της νοερής σφαίρας τώρα περιστρέφεται σε μπροστινή και οπίσθια κατεύθυνση. Οι ασκήσεις λοιπόν του silk reeling επιτρέπουν στον ασκούμενο να απομονώσει αυτές τις ανεξάρτητες κινήσεις ώστε να κατανοήσει τις βασικές αρχές της κίνησης στις φόρμες του Taiji. Η ένωση των δύο περιστροφών μας δίνει την διαγώνια κίνηση.

            Η συνεχής εξάσκηση στις φόρμες με την σωστή κατανόηση της χρήσης του silk reeling βοηθάει τον ασκούμενο στην ανάπτυξη της ενέργειας fajin ( δυναμική εκτόνωση της ενέργειας προς τα έξω) και στην κατανόηση πώς να αποτρέψει ή να κάνει λαβές. Ο Chen Xin λέει: -Στο taiji όλο το σώμα είναι γεμάτο με αυτή την περιστροφική και κυκλική κίνηση. Η εσωτερική περιστροφική κίνηση συνεργάζεται με την εξωτερική περιστροφική κίνηση. Όταν ένα μέλος κινείται, κινούνται και όλα τα άλλα ταυτόχρονα. Όλη η δύναμη του τσι μεταφέρεται από το κέντρο του νου μέσω του εσωτερικού των οστών και μετά μεταφέρεται στους μυς και στους συνδέσμους έως τις άκρες των μελών του σώματος-.

            Την άσκηση του silk reeling μπορείτε να την δείτε στο διαδίκτυο με τον μάστερ Chen Xiawang να την εκτελεί, αλλά και από άλλα μέλη της οικογένειας Chen.

                                                                  

                                                                 ΖaZen

Saikenji monastery, Japan

Το Saikenji είναι ένας Βουδιστικός ναός που βρίσκεται στην πόλη Hamamatsu 252Km έξω από το Τόκιο. Το τέμπλο του μοναστηριού κατασκευάστηκε το 1480. Το όνομα του τέμπλου (σε ελεύθερη απόδοση) σημαίνει, το σημείο από όπου μπορείς να δεις τη Δύση, εκεί δηλαδή που βρίσκεται η Ινδία, η χώρα που γεννήθηκε ο Βούδας και είναι η γη του Καθαρού Παραδείσου. Στο Saikenji μπορείς να ασκηθείς στο zazen και ο τύπος της διδασκαλίας εκφράζεται ως εξής: γίνομαι ένα με οτιδήποτε στον κόσμο.

Ο ηγούμενος του μοναστηριού ονομάζεται Kothen Roshi και μας έχει επισκεφθεί αρκετές φορές στην Αθήνα προσκεκλημένος του Zen Center Athens. Είναι ένας πολύ απλός και συμπαθητικός άνθρωπος αλλά πίσω από αυτή την απλότητα υπάρχει το πνευματικό εύρος ενός Δασκάλου και Οδηγού στο μονοπάτι του Ζεν.

Ήταν βράδυ όταν η ομάδα που είχαμε φτιάξει και εκπροσωπούσε το Zen Center έφτασε στην Ιαπωνία. Το Τόκιο έλαμπε μέσα από τα χιλιάδες φώτα που έδιναν το στίγμα της πόλης τη νύχτα. Το μακρινό ταξίδι και η κούραση ξεχάστηκαν μονομιάς. Η κόρη του Δασκάλου μας περίμενε στο αεροδρόμιο. Το βλέμμα της και οι ευγένεια στο λόγο και στις κινήσεις της με έκαναν να νοιώσω άνετα. Το πρώτο βλέμμα στον περιβάλλοντα χώρο πλημμύρισε από μια άγνωστη γλώσσα που τα ιδεογράμματά της έμοιαζαν σαν ζωγραφικοί πίνακες διάσπαρτοι στο χώρο. Φυσικά υπήρχαν και οδηγίες στα αγγλικά, αλλά η προσοχή μου παγιδεύτηκε στην καλλιγραφία των άγνωστων συμβόλων. Η ευγένεια των ανθρώπων είναι πολύ χαρακτηριστική αλλά και ο τρόπος που κινούνται στο χώρο έχει χάρη και ομορφιά. Κατευθυνθήκαμε στο σταθμό των σιδηροδρόμων. Για να φτάσουμε λοιπόν στην πόλη Χαμαμάτσου έπρεπε να αλλάξουμε τρεις φορές τρένο. Θυμήθηκα τις εικόνες που έβλεπα σε έντυπα σχετικά με τα τρένα στην Ιαπωνία. Ταχύτητα, απόλυτη συνέπεια στα δρομολόγια, τάξη στην επιβίβαση και αποβίβαση, η ευγένεια των ελεγκτών που διέσχιζαν τα βαγόνια σε τακτά χρονικά διαστήματα και η καθαριότητα με έκαναν να νοιώθω ωραία. Δεν κρύβω ότι άρχισα να συγκρίνω τα ελληνικά μέσα μαζικής μεταφοράς και πολλές φορές τις άθλιες συνθήκες που βιώνουμε μέσα σε αυτά.

Φτάσαμε στην πόλη και μετά με τρία αυτοκίνητα (είμαστε δέκα άτομα) κατευθυνθήκαμε στο ναό Saikenji. Η νύχτα δεν άφηνε τα αχόρταγα βλέμματα να γεμίσουν από τις εντυπώσεις του περιβάλλοντος χώρου. Στο ναό αυτόν δεν διαμένουν άλλοι μοναχοί, παρά μόνο ο Δάσκαλος με την οικογένειά του. Μας περίμεναν στην είσοδο και μας καλοδέχτηκαν με αγκαλιές και χαμόγελα. Ναι, το όνειρο άρχισε να γίνεται πραγματικότητα.  

Περάσαμε την πανέμορφη πύλη του μοναστηριού. Οι ήχοι της νύχτας έγιναν τα πρώτα ακούσματα. Μας περίμενε ζεστό φαγητό και τσάι. Τι χαρά! Όλοι μαζί καθισμένοι στα χαμηλά τραπέζια να ανταλλάσσουμε νέα και πληροφορίες. Να μοιραζόμαστε γεύσεις, εντυπώσεις και την παρουσία του Roshi που οδηγεί το μονοπάτι μας στην μελέτη του Ζεν. Οι τρεις κόρες του βοηθούσαν στην μετάφραση. Βέβαια εκτός από τη γλώσσα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με τα μάτια, τις χειρονομίες και την καλή καρδιά. Γιατί αυτή άρχισε να “ανοίγει” αυθόρμητα, χωρίς πρόθεση. Άρχισε να αχνοφαίνεται το φως της και να οδηγεί τα δρώμενα.

Τα κορίτσια του δασκάλου μας οδήγησαν στους χώρους που θα μέναμε. Πέντε γυναίκες μαζί και πέντε άντρες στο διπλανό δωμάτιο, μαζί και αυτοί. Οι συρόμενες πόρτες “άνοιξαν” τον ιαπωνικό τρόπο διαμονής. Μου αρέσει που δεν υπάρχουν πόμολα. Που όλα σύρονται αθόρυβα και μπορούν να αλλάξουν την διαμόρφωση του χώρου ταχύτατα. Μου αρέσει το tatami που ντύνει το έδαφος αλλά και τα στρώματα futon που το πρωί τα διπλώνεις και το βράδυ γίνονται αναπαυτικά κρεββάτια. Μας περίμενε πρωινό ξύπνημα και ετοιμασίες για την τελετή μύησης που αφορούσε όσους ήθελαν να γίνουν μοναχοί. Μας περίμενε ακόμα και η εντατική πρακτική στο zazen που θα κάναμε όλες τις ημέρες παραμονής μας στο μοναστήρι.

Το φως την ημέρας αποκάλυψε ένα πανέμορφο τοπίο! Μέσα από τα τζάμια έριξα την πρώτη ματιά. Καταγάλανος ουρανός, υπέρλαμπρος ήλιος και ιαπωνική αρχιτεκτονική, που είναι πολύ ιδιαίτερη, στους ναούς που υπήρχαν στον χώρο. Έτρεξα έξω σαν μικρό παιδί να αγκαλιάσω τα πάντα και να γεμίσω τους πνεύμονες με τον αέρα της Ιαπωνίας! Τα τραγούδια των πουλιών αναμόχλευαν την ησυχία του τοπίου. Μεγάλοι κήποι, πανύψηλα δέντρα μπαμπού αλλά και άλλα είδη. Λουλούδια, αροκάριες   αλλά και ένα μικρό ρυάκι να κυλάει ήσυχα κάτω από την σκαλιστή μαρμάρινη γέφυρα. Τέμπλα χρωματιστά και ζεν κήπος με βράχια διάσπαρτα, ακανόνιστα στο χώρο. Μια γρήγορη πρώτη ματιά και όλοι μαζευτήκαμε για το πρωινό γεύμα.

Ξεκίνησε η προετοιμασία της μύησης. Ήμουν προετοιμασμένη αρκετό καιρό πριν για αυτό με απόλυτη προσοχή και συνείδηση. Επειδή κάνω πρακτική στο zazen από το 1986, ήξερα τι ήθελε η καρδιά μου και το ακολούθησα. Ανοίξαμε τα κουτιά με τις ρόμπες που έπρεπε να λάβουμε τελετουργικά και να φορέσουμε. Όλα είναι σύμβολα για μένα. Και αυτά τα ρούχα του μοναχού συμβολίζουν αυτό που θέλει κάποιος να πραγματώσει κατά την διάρκεια της ζωής του. Έτσι τουλάχιστον το καταλαβαίνω εγώ.

Η τελετή ήταν ένα καινούργιο φως στη ζωή μου. Και έτσι είναι. Όλα τα δρώμενα έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και ιδιαίτερη σημασία. Έγιναν τα πάντα με την καθοδήγηση και την δυναμική παρουσία του Δασκάλου. Κάτι σημαντικό αλλά ταυτόχρονα και κάτι που το αφήνεις να περάσει χωρίς να προσκολλάσαι σε αυτό. Μα  αυτό δεν είναι το Ζεν; Προσήλωση στην παρούσα στιγμή ως έχει. Δεν ανατρέχουμε στο παρελθόν ή στο μέλλον και αφήνουμε τα πράγματα να έρχονται και να φεύγουν σαν σύννεφα που τρέχουν σε καταγάλανο ουρανό. Συνεχίσαμε με την αδιάκοπη πρακτική στο zazen. Ξύπνημα στις 4πμ και ύπνος στις 9μμ. Η εμπειρία του να μελετάς αυτήν την πρακτική μέσα στην "πηγή" της, είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο. Είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να χωρέσει σε λόγια όλο αυτό. Οι λέξεις είναι πολύ φτωχές για να περιγράψουν αυτό το οποίο αισθανόμουν. Το τραγούδι των πουλιών ήταν η μουσική που αγκάλιαζε τα δρώμενα. Οι σκιές και το φως εναλλάσσονταν καθώς οι ώρες κυλούσαν και εμείς σε ακινησία να προσέχουμε την άκρη της μύτης ή ένα σημείο στον τοίχο. Το ιδιαίτερο ενεργειακό φορτίο στο zendo διαμόρφωνε την ψυχή μου. Η σιωπηλή παρουσία του Roshi γινόταν αισθητή από το θρόισμα των ρούχων του καθώς έμπαινε στον χώρο. Παράλληλα, υπήρχε η δυνατότητα να έχει κάποιος προσωπική επαφή με τον Δάσκαλο. Ο κάθε ένας από εμάς μπορούσε να τον δει κατ’ ιδίαν σε έναν χώρο ειδικά διαμορφωμένο για αυτό και να συνομιλήσει μαζί του για όποιο θέμα τον απασχολούσε. Η προσωπική επαφή με έναν Δάσκαλο του Ζεν είναι κάτι πολύ ξεχωριστό. Μέσα στην παρουσία του σβήνουν οι εντάσεις και πραγματικά αυτός μεταμορφώνεται σε έναν καθαρό καθρέφτη όπου καθρεφτίζεσαι.

            Οι μέρες κυλούσαν σαν ένα ήσυχο ποτάμι. Ούτε κατάλαβα πότε πέρασαν. Η περιήγηση στους χώρους του μοναστηριού με έφερε σε καλύτερη επαφή με αυτήν την κουλτούρα και τα πνευματικά της σύμβολα. Ομορφιά, λεπτότητα και τάξη είναι διάχυτη παντού. Οι βόλτες ξανά και ξανά στους κήπους μου έδινε την δυνατότητα να αναπνέω καλύτερα, να νοιώθω την ενέργεια αυτών των τόπων και να ησυχάζω εσωτερικά. Η επαφή μου με τους ανθρώπους (τους συμμαθητές μου δηλαδή αλλά και άλλους) που μοιραστήκαμε όλο αυτό, άνοιγε την καρδιά μου. Ένοιωθα όμορφα. Οι συναντήσεις με τον Δάσκαλο, το φαγητό που μοιραστήκαμε και καλή του διάθεση να απαντήσει σε όλες μας τις απορίες με έκαναν να νοιώθω σαν το σπίτι μου.

            Πάνω από όλα όμως το ίδιο τα zazen αγκάλιαζε και διαμόρφωνε τα πάντα. Οι πλάνες που μας χαρακτηρίζουν σαν ανθρώπινο είδος αρχίζουν να χάνουν την κυριαρχία τους επάνω μας. Όλα λειώνουν μπροστά σε αυτή την πρακτική που σου λέει απλώς, κάθισε. Κάθισε απέναντι από τον τοίχο σε σωστή στάση και πρόσεχε την αναπνοή σου. Τίποτα άλλο. Βίωσε την παρούσα στιγμή ως έχει χωρίς κριτική και επενδύσεις. Και όπως λέει και ο Shohaku Okumura Roshi “zazen is good for nothing”. Τί να πει κανείς; Τίποτα. 

25/1/2023

                            Παύση προπονήσεων κατά την διάρκεια των εορτών;                         

 

Κατά την διάρκεια της χρονιάς υπάρχουν διάφορες γιορτές, κλείνουν τα σχολεία λόγω των εορτασμών, στις δουλειές μας φροντίζουμε να κερδίζουμε μέρες για την άδεια μας και έτσι να τα αφήσουμε όλα στην άκρη, να ξεκουραστούμε και να αλλάξουμε ρυθμό έστω και να για ένα μικρό διάστημα ή και μεγαλύτερο αν σκεφθούμε τις καλοκαιρινές διακοπές. Και είναι απόλυτα φυσικό και έτσι θα πρέπει να γίνεται. Ιδιαίτερα όταν δεν αγαπάμε την δουλειά μας και είμαστε αναγκασμένοι να ανεχόμαστε δυσάρεστα επεισόδια και να καταπίνουμε στεναχώρια. 

Στις διακοπές λοιπόν μπορεί να επιλέγουμε να ξεκουραστούμε, να διαβάσουμε, να έρθουμε σε επαφή με την φύση, ιδιαίτερα εμείς που ζούμε σε μεγαλουπόλεις, να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στους ανθρώπους μας. Η άλλη όψη είναι να  επιτρέψουμε στον εαυτό μας να χάσει μερικές φορές τα όρια του, τις πειθαρχίες που έχει βάλει, τους στόχους που κοιτάει και να του δώσουμε χώρο να κάνει ότι του ¨κατέβει¨ στο κεφάλι. Και τα δύο είναι αποδεχτά κατά την γνώμη μου γιατί εξαρτάται από τις ανάγκες που έχει ο καθένας. Πολλές φορές το να να ελέγχεις ψυχαναγκαστικά όλες τις κινήσεις σου δημιουργεί εσωτερικό σφίξιμο και απομάκρυνση από την ομορφιά της αποδοχής της παρούσας στιγμής ως έχει. Όλα είναι σχετικά...σημασία έχει να γνωρίζω τις ανάγκες μου, να παίρνω την ευθύνη του εαυτού μου και να πορεύομαι στη ζωή.

Ισχύει το ίδιο όμως και για την άσκησή μας; έχει η άσκηση περίοδο διακοπών; Εκφράζοντας την προσωπική μου άποψη θα έλεγα, όχι. Δεν έχει η άσκηση διαστήματα αφήματος. Δεν είναι δουλειά, δεν είναι κάτι από το οποίο ξεφεύγουμε και γινόμαστε οι παλιοί εαυτοί που ανέμελα και ασυνείδητα τρέχουν από εδώ και από εκεί. Η άσκηση είναι τρόπος ζωής, όπως όταν πίνεις νερό γιατί διψάς ή κοιμάσαι όταν νυστάζεις. Κάνω τις προπονήσεις μου γιατί είναι μέρος της εξέλιξης του είναι μου. Και πάλι εδώ όλα είναι σχετικά γιατί εξαρτάται από το γιατί κάποιος κάνει άσκηση. Υπάρχουν ένα σωρό λόγοι για το καθένα από μας. Στην παρούσα φάση εκφράζω τον εαυτό μου και τους λόγους για τους οποίους ασκούμαι.

Ασκούμαι γιατί για μένα η καλλιέργεια του εαυτού σε νοητικό, συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο είναι ανάσα ζωής. Πώς να αναπνεύσω σε ένα κόσμο μολυσμένο; σε όλα τα επίπεδα, δυστυχώς. Η άσκηση με βοηθάει στην αυτογνωσία μου έχοντας επίγνωση των μικροτήτων που πολλές φορές διακατέχουν τον χαρακτήρα. Όπως η ζήλεια, ο ανταγωνισμός, το φαίνεσθαι και ένα μεγάλος κατάλογος αρνητικών στοιχείων του 'εγώ'. Τα αφαιρώ από πάνω μου, σαν μικρές ακίδες, κάθε φορά που τα προσέχω. Γίνομαι καλύτερη για μένα και για τους άλλους. Η άσκηση με ριζώνει στη γη και κατ' επέκταση στην πραγματικότητα που την αποδέχομαι και φροντίζω πως θα κινηθώ μέσα της ανάλογα τις ανάγκες μου. Η άσκηση με μαθαίνει να κοιτάω του συνανθρώπους στα μάτια χωρίς να φοβάμαι, να έχω κατανόηση για αυτούς και τα αρνητικά τους όπως έχω και για τον εαυτό μου. Να καλλιεργώ την αγάπη και την συμπόνια. Η άσκηση με βοηθάει να αναγνωρίζω τα πραγματικά μου συναισθήματα και να αφήνω τις νοητικές πλάνες να έρχονται και να φεύγουν χωρίς να αρπάζομαι από αυτές. Η άσκηση με βοηθάει να έχω μια καλή φυσική κατάσταση και να είμαι υγιής. Με την συνεχή προπόνηση η ενέργεια αρχίζει να  ρέει αβίαστα και μπορούν έτσι να τονωθούν φυσικά οι μύες, τα οστά και όλοι οι μηχανισμοί του σώματός μας. Επιλέγω αυτόν τον τρόπο να ζω την ζωή μου αντί να το ρίξω στα αντικαταθλιπτικά, το αλκοόλ ή να αναπτύξω ένα σωρό άλλους εθισμούς που σιγά σιγά εισβάλουν στη ζωή μας όπως για παράδειγμα η αλόγιστη χρήση του διαδικτύου και των οθονών είτε είναι του υπολογιστή είτε του κινητού. Παρατηρώ ένα μεγάλο πλήθος διαφόρων ηλικιών που η πλάτη τους έχει κυρτώσει από το σκύψιμο πάνω στο κινητό... συνεχώς. Πραγματικά θλίβομαι που οι άνθρωποι δεν αναζητούν ο ένας του βλέμμα του άλλου, δεν ρεμβάζουν, δεν χαζεύουν έξω από το τρένο ή το αυτοκίνητο. Ρέμβη και ρεμβάζω, μια ξεχασμένη λέξη πια.

Μπορώ να καταγράφω ατελείωτα οφέλη της άσκησης γιατί κάθε φορά που ασκείσαι ανακαλύπτεις και κάτι καινούργιο. Οπότε είμαι υπέρμαχος της μη διακοπής. Γιατί; γιατί η άσκηση είμαι εγώ και εγώ είμαι η άσκηση. Βέβαια για να μην είμαι απόλυτη υπάρχουν και διαστήματα παύσης με την έννοια της αφομοίωσης. Ίσως νοιώσουμε την ανάγκη κάποιες φορές να σταματήσουμε, να ησυχάσουμε για να αφουγκραστούμε καλύτερα τι μας συμβαίνει εσωτερικά. Είναι και αυτό άσκηση. Δεν είναι ανάγκη να είμαι στο dojo για να πω ότι έχω κάνει προπόνηση. Έξω από αυτό τις περισσότερες φορές αρχίζει η άσκηση. Στην ίδια την καθημερινότητά μας που οφείλουμε να εφαρμόζουμε τις αρχές των τεχνών και να υποχωρούμε ή να απωθούμε ανάλογα τις περιστάσεις. Εκεί είναι το μεγάλο σχολείο ή και εκεί. Το dojo μας προσφέρει το ασφαλές περιβάλλον να ξεδιπλώσουμε τον εαυτό μας με την καθοδήγηση του δασκάλου μας. Η καθημερινή ζωή όμως μας καλεί στην εφαρμογή όσων έχουμε μάθει και αυτό είναι η μεγάλη πρόκληση.

Ευχαριστώ πολύ τον Ν. Ιλαρίδη και τον Πανελλήνιο Οδηγό Πολεμικών Τεχνών για το βήμα που μου δίνει να εκφράσω τις απόψεις μου.

Μποντιντάρμα (Bodhidarma)

Ο Μποντιντάρμα

ζωγραφισμένο από τον Miyamoto Musashi

 διάσημο ξιφομάχο καλλιτέχνη και φιλόσοφο.

"Ο σοφός Σακιαμούνι ενώ βρισκόταν μαζί με την συνοδεία του στο Βουνό των Ορνέων στην Ινδία, μεταβίβασε στον Μαχακασιάπα το Ντάρμα και ύστερα οι διάδοχοί του, ο ένας μετά τον άλλον, το μεταβίβασαν μέχρις ότου έφθασε στον σεβάσμιο Μποντιντάρμα. Αυτός πήγε στην Κίνα όπου και μεταβίβασε το Ντάρμα στον μεγάλο δάσκαλο Χουέι-κ'ο. αυτή ήταν η πρώτη φορά που η παράδοση του Ντάρμα έφθασε στιςχώρεςτηςΑνατολής"                                                                                

(αναφορά στις Σούτρες σχετικά με την μυστική μεταβίβαση)

         Ο Μποντιντάρμα γεννήθηκε στην Νότια Ινδία κατά την διάρκεια του 5ου αιώνα και ήταν γόνος βασιλικής οικογένειας. Οι πνευματικές αναζήτήσεις που είχε τον οδήγησαν στο να αφήσει το βασίλειό του και γίνει βουδιστής μοναχός. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολύ λίγες βιογραφικές και ιστορικές πληροφορίες σχετικά με τον βουδιστή μοναχό που έφερε τον τίτλο του 28ου Πατριάρχη σε μια αλυσίδα δασκάλων που έφταναν μέχρι αυτόν τον ίδιο τον Βούδα. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί θρύλοι και παραδόσεις σχετικά με την ζωή του.

          Αναφορές λένε ότι ενώ ο πατριάρχης Μποντιντάρμα ήταν ακόμα στην Ινδία έστειλε στην Κίνα δύο από τους μαθητές του, τον Φο Το και τον Γε Σε για να μεταδώσουν τον δρόμο της ¨αιφνίδιας φώτισης¨ Οι δύο μαθητές πέρασαν δύσκολα στην Κίνα και στην αρχή κανείς δεν τους έδινε σημασία ούτε αυτοί οι ίδιοι οι μοναχοί. Όταν οι διδασκαλίες του Βουδισμού είχαν ωριμάσει στην Κίνα ο Ντα Μο (Μποντιντάρμα) δεν δίστασε να ταξιδέψει σε αυτήν την μακρινή χώρα παρ’ όλο που ήταν σε μεγάλη ηλικία θέλοντας να διαδώσει την διδασκαλία όπως του είχε πει ο δάσκαλός του. Το ταξίδι του διήρκησε τρία χρόνια

Όταν έφτασε στην Κίνα ο Ντα Μο αποφάσισε να κατευθυνθεί βόρεια για να εγκατασταθεί σε κάποιο μέρος και να αρχίσει να μεταδίδει την διδασκαλία του. Λέγεται λοιπόν ότι ενώ ήθελε να διασχίσει τον ποταμό Γιανγκτσέ ή Μπλε ποταμό, που χώριζε το Βασίλειο της Κίνας σε βόρειο και νότιο, βρέθηκε μια γριά γυναίκα που του έδωσε το καλάμι που βαστούσε για διασχίσει το ποτάμι πλάτους 400μ. Πολλές φορές βλέπουμε να εικονίζεται ο Μποντιντάρμα επάνω σε ένα καλάμι μπαμπού που διασχίζει νερά. Ακόμα και σήμερα υπάρχει μια πέτρινη πλάκα πάνω στην οποία είναι χαραγμένη η μορφή ενός μοναχού με μεγάλα φρύδια, μεγάλα μάτια, κοφτερό πρόσωπο με γενειάδα και μουστάκι, μεγάλα σκουλαρίκια στα αυτιά και τα γυμνά του πόδια να ακουμπούν σε ένα καλάμι, ενώ διασχίζει ένα ποτάμι.

          Όταν ο Μποντιντάρμα ήλθε από την Δύση πήγε στο βουνό Σονγκ-σαν που ήταν ο ναός Σάο-λίν. Άλλες ιστορίες λένε ότι ο Ντα Μο  εγκαταστάθηκε στο Σάο-λίν γύρω στο 520 μΧ για να ξεκινήσει την διδασκαλία του. Ο δάσκαλος Μπάτουο, ιδρυτής του ναού Σαολίν, πριν από τον Μπόντιντάρμα, δίδασκε τον Βουδισμό του "μικρού οχήματος" και ενθάρρυνε του μοναχούς για τις πολεμικές τέχνες γεγονός που βοηθούσε στην καλλιέργεια του σώματος και του πνεύματος.

           Στα βόρεια του μοναστηριού υπήρχε μια μικρή σπηλιά. Τον πρώτο καιρό της διαμονής του στο μοναστήρι ο Ντα Μο συνήθιζε να ανεβαίνει στο βουνό κατά την διάρκεια της ημέρας, να κάθεται στη σπηλιά και να κοιτάζει τον τοίχο μπροστά του σε κατάσταση διαλογισμού. Τα απογεύματα κατέβαινε από το βουνό για να μιλήσει για τον Βουδισμό με τους άλλους μοναχούς. Μετά από λίγο καιρό σταμάτησε να κατεβαίνει και συνέχισε την ζωή του συγκεντρωμένος μπροστά από τον τοίχο ασκούμενος στην πρακτική του ζαζέν. Ο όρος Ζεν είναι ιαπωνικός και αποδίδει τον κινέζικο Τσαν, που προέρχεται από το σανσκριτικό Ντιάνα. Πέρασαν πολλά χρόνια και αναφέρεται ότι όταν κουραζόταν από την ακινησία, έκανε κάποιες κινήσεις παρατηρώντας τις στρατηγικές άμυνας των ζώων αναπτύσσοντας αυτό που αργότερα θα ήταν γνωστό ως Gong Fu Shaolin (λανθασμένα μεταφρασμένο στη δύση ως Shaolin Kung Fu.

          Διάφορες ιστορίες λέγονται για την διαμονή του τόσα χρόνια στην σπηλιά. Λέγεται ότι υπήρχαν χρόνια που το πρόσωπό του ήταν παραμορφωμένο από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, ότι όταν ανέβηκε ένας μοναχός για να του πάει φαγητό, είδε έναν λύκο στα πόδια του Ντα Μο να κοιμάται ήσυχος. Ακόμα λέγεται ότι όταν πήρε φωτιά το βουνό και οι μοναχοί έτρεξαν στην σπηλιά να δουν τι γίνεται, βρήκαν τον Μποντιντάρμα να κοιτάζει την πέτρα χωρίς κανένα σημάδι κίνησης. Λέγεται ότι διαλογίστηκε συνολικά για εννέα χρόνια δημιουργώντας έτσι την φιλοσοφία του Τσαν Βουδισμού την Κίνας. Μετά από τόσο καιρό πρακτικής η σκιά του έμεινε χαραγμένη στην πέτρα. Σήμερα το σπήλαιο μπορεί να το επισκεφθεί κάποιος και το έχουν ονομάσει ¨Ο  τόπος της βαθιάς σιωπής¨

Ο Μποντιντάρμα έφερε στην Κίνα το Ντιάνα (ινδικός όρος που σημαίνει διαλογισμός ή διαρκής στοχασμός), όπου εκεί μετονομάστηκε σε Τσαν και  Ζεν στην Ιαπωνία. Η πρακτική του Μαχαγιάνα Βουδισμού ¨Ατενίζοντας τον Τοίχο¨ αποδίδεται στον ίδιο και λέγεται ότι ήταν επίσης ειδικός στις πολεμικές τέχνες και ειδικότερα στην τεχνική του καθιστού Διαλογισμού. Πίστευε ότι η διδασκαλία δεν πρέπει να καταγράφεται αλλά να γίνεται η μετάδοση από καρδιά σε καρδιά και από νου σε νου  για την βελτίωση και απελευθέρωση  όλων των όντων. Έτσι λοιπόν μπήκαν οι βασικές αρχές του Βουδισμού Τσαν στον ναό Σαολίν.

Σχετικά με τον θάνατό του, ο Ντάο Σουάν μας δίνει πληροφορίες. "Ο ινδός μοναχός πέθανε στις όχθες του ποταμού Λούο, πιθανόν σε μια σπηλιά και ενταφιάστηκε από τον μαθητή του Χούε Κε, που ο Πατριάρχης αναγνώρισε ως διάδοχό του". Λέγεται ότι ίσως ο Μποντιντάρμα πέθανε στις μαζικές εκτελέσει στο Χεγίν, κοντά στη Λούο Γιανγκ το 528. Κηδεύτηκε στο Μοναστήρι της Κενότητας και η παράδοση λέει ότι έφτασε 150 ετών. Όταν ανοίχτηκε ο τάφος του ανοίχτηκε, αναφέρει ο Σονγκ Γιουν, βρέθηκε κενός και μόνο ένα σανδάλι υπήρχε στο κέντρο του. Αυτό παραδόθηκε στο Μοναστήρι των Σαολίν από το οποίο κλάπηκε. Κανείς δεν γνωρίζει έκτοτε που βρίσκεται το ιερό κειμήλιο όπως αναφέρεται.

Ο Εϊχεϊ Ντόγκεν (ό άνθρωπος που μετέφερε την διδασκαλία του Μποντιντάρμα από την Κίνα στην Ιαπωνία) λέει στο βιβλίο του Σομπογκένζο: "Όλοι οι Βούδες και οι δάσκαλοι θεωρούσαν ότι η ήρεμη άσκηση του διαλογισμού είναι η αληθινή ατραπός για την φώτιση. Όλοι οι φωτισμένοι δάσκαλοι, τόσο στην Ανατολή όσο και στην Δύση, ασκούσαν την τεχνική αυτή. Η άσκηση αυτή βασίζεται στην άμεση και μυστική μεταβίβαση της θαυμαστής μεθόδου από δάσκαλο σε μαθητή και στην διατήρηση από τον μαθητή του εσωτερικού νοήματος του Ντάρμα"

" Ο σκοπός του ερχομού μου σε αυτή την χώρα ήταν να μεταδώσω την Βουδική Διδασκαλία και ελευθερώσω πνευματικά όλα τα όντα. Ένα λουλούδι με πέντε πέταλα θα ανθίσει και τα φρούτα θα ωριμάσουν από μόνα τους"   Μποντιντάρμα

                                          

  

                          Ήσυχος νους, γαλήνια καρδιά                                           Αυτή είναι η βασική οδηγία των δασκάλων  μας όταν κάνουμε πρακτική στις πολεμικές τέχνες. Πολλές φορές αναρωτιέμαι πώς μπορεί κάποιος πραγματικά να κρατήσει αυτήν την εσωτερική στάση ζώντας σε έναν κόσμο που είναι βαθιά διαταραγμένος; Σε έναν κόσμο όπου η βία, ο πόλεμος και η απληστία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του. Πώς να μεταφέρεις στις καινούργιες γενιές του διαδικτύου ότι υπάρχει κάτι πιο ουσιαστικό εκτός από την εικονική πραγματικότητα και τις ψευδείς σχέσεις που αναπτύσσονται διά μέσου αυτής; Ένας κόσμος που στηρίζεται στο φαίνεσθε και όχι στην ουσία της ζωής. Δύσκολοι καιροί πραγματικά. Γιατί όλο αυτό δεν καθρεφτίζει τίποτα άλλο παρά την ίδια την εσωτερική μας κατάσταση. Γιατί ο πόλεμος είναι εσωτερικός κατ’ αρχάς. Το ανικανοποίητο και η συνεχής έλλειψη είναι αίσθηση που αναδύεται από τα βαθύτερα πεδία της ανθρώπινης ύπαρξης αιώνες τώρα. Σύγκρουση ιδεολογιών, πολιτικών και θρησκευτικών συστημάτων, σύγκρουση γενεών, σύγκρουση με τη φύση και τα πλάσματά της. Παντού να παρέμβουμε, να κατακτήσουμε, να καταστρέψουμε ότι περνάει από το χέρι μας αρκεί να πάρουμε μια πρόσκαιρη ικανοποίηση για να νοιώσουμε σπουδαίοι και σημαντικοί, αρκεί να βγούμε κερδισμένοι και ο εγωκεντρισμός μας να πάρει την ψευδαίσθηση της νίκης.

Και μέσα σε όλη αυτή την ανισορροπία της καθημερινής ζωής,  εμείς, όσοι από εμάς ονειρευόμαστε και προσπαθούμε να πραγματώσουμε έναν κόσμο καλύτερο, καλούμαστε  να κρατήσουμε μια στάση ειρήνης, κατανόησης και αγάπης για όλα τα όντα. Σε αυτό το σημείο είναι που υπεισέρχεται αξία της άσκησης. Το μονοπάτι των πολεμικών τεχνών. Αυτό βαδίζω πολλά χρόνια τώρα και για αυτό θα μιλήσω μεταφέροντας την προσωπική μου εμπειρία. Στην αρχή ήταν ένα καταφύγιο που με προφύλασσε από την τρέλα του κόσμου. Εκεί συναντούσα ανθρώπους που λίγο πολύ μιλούσαμε την ίδια γλώσσα και αυτό με έκανε να μη νοιώθω μόνη σε σχέση με τον τρόπο που έβλεπα την ζωή. Υπήρχαν και άλλοι! Σημαντικό για μένα εκείνες τις εποχές. Μετά ο Δάσκαλος που οδηγούσε την άσκηση. Είχα την τύχη να συναντήσω έναν τίμιο, ειλικρινή και ταπεινό άνθρωπο. Αυτό με έκανε να πιστέψω ξανά ότι δεν έχουν χαθεί οι καλοί άνθρωποι που καλλιεργούν το ήθος και την ευγένεια. Και έτσι αφέθηκα με εμπιστοσύνη στην άσκηση του taijiquan και του zazen Αυτή θα μου άνοιγε τον δρόμο για το καινούργιο. 

Σιγά σιγά μέσα από την πρακτική εκτός από τα θετικά, άρχισε να αναδύεται ο δικός μου χωριστικός νους και η δικός μου εγωισμός. Μέσα από την σιγή της άσκησης άρχισα να ακούω τον δικό μου εαυτό που ήταν γεμάτος από εσωτερική σύγκρουση, φόβους και ανασφάλειες. Το εξωτερικό έγινε εσωτερικό. Εγώ γεννούσα τον πόλεμο μέσα μου. Εγώ ήμουν αυτή που ζήλευα, που ήμουν ανταγωνιστική. Ενδιαφέρον. Κατάλαβα ότι δεν ήμουν το θύμα όπως πίστευα μέχρι τότε. Έτσι πήρα την ευθύνη του εαυτού μου και μετά από ένα σωρό παραδοχές άρχισε η αναζήτηση της πηγής όλων αυτών των συγκρούσεων.

Με την βοήθεια της διδασκαλίας που έχει φτάσει στα χέρια μας από αξιόλογους Δασκάλους, και είμαι βαθιά ευγνώμων για αυτό, άρχισα να μελετάω την κινητικότητα του νου. Να αφουγκράζομαι ανά πάσα στιγμή τις σκέψεις που αναδύονται. Ο νους συνεχώς γεννάει, γεννάει ασταμάτητα ιδέες, απόψεις, εικόνες, αντιλήψεις. Είναι η δουλειά του ίσως. Όπως το ήπαρ διυλίζει το αίμα, ο σπλήνας και το πάγκρεας μεταβολίζουν, έτσι και νους γεννάει ιδέες. Δεν είναι όλες άχρηστες το αντίθετο. Το θέμα όμως είναι ότι εμείς ταυτιζόμαστε συνεχώς με τα δημιουργήματα του νου και χάνουμε την διάκριση ανάμεσα στις εποικοδομητικές σκέψεις και τις ανούσιες. Τρέχουμε πίσω από τις ανούσιες και μπαίνουμε σε ένα σωρό πλάνες. Με την άσκηση αυτό με τον καιρό αλλάζει γιατί αποκτάς επίγνωση του τι συμβαίνει στο εδώ και τώρα ανά πάσα στιγμή και παράλληλα δυναμώνεις το κέντρο σου. Αφουγκράζεσαι τον εσώτερο εαυτό πιο εύκολα και αντιλαμβάνεσαι που χάνεσαι. Είτε μας αρέσει είτε όχι συμβαίνουν πράγματα εσωτερικά που θέλουν εργασία και μεταστοιχείωση. Και όσο αλλάζουμε εμείς προς το καλύτερο αλλάζει και ο κόσμος. Μπορεί σε μικρότερη κλίμακα αλλά αλλάζει. Αυτή η αλλαγή μεταφέρεται χωρίς να το προσπαθούμε στο προσωπικό μας περιβάλλον και μετά στο ευρύτερο. Σαν ομόκεντροι κύκλοι που σχηματίζονται όταν ρίξουμε ένα βότσαλο στα ήσυχα νερά μιας λίμνης. 

Όταν ο νους ησυχάσει μέσα από την άσκηση, γιατί πια δεν δίνουμε και τόση σημασία σε οτιδήποτε γεννάει, τότε η καρδιά γαληνεύει. Καταλαγιάζουν τα συναισθήματα του φόβου, της λύπης, του θυμού, ακόμα και της υπερβολικής χαράς. Γιατί πια αντιλαμβάνεσαι ότι όλα αλλάζουν. Συνεχώς. Ο νους είναι που θέλει να ελέγξει, να κρατήσει, να νοιώσει ασφαλής. Μα δεν υπάρχει ασφάλεια! Όλα αλλάζουν και διάγουμε τις ζωές μας χωρίς πραγματικά να ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί το επόμενο λεπτό. Μερικές φορές είναι τρομακτικό να το σκεφτεί κανείς. Αναζητάμε διαρκώς την ασφάλεια. Και επειδή αυτή καταρρίπτεται από την ίδια τη ζωή τότε εφορμούν οι ιδέες και τα συναισθήματα μιας καρδιάς που είναι ανήσυχη, γιατί οι ιδέες παράγουν τα συναισθήματα.

Και έρχεται η συνεχής πρακτική στις τέχνες μας να μας κρατάει σε επίγνωση. Μπορεί να διαβάζουμε τις διδασκαλίες αλλά αν δεν τις πραγματώσουμε έξω από το ντότζο παραμένουν θεωρίες. Η έμπρακτη εφαρμογή μέσα στην καθημερινή μας ζωή είναι αυτό που έχει αξία. Αυτό είναι που μας κάνει να επιπλέουμε σε αυτόν μεγάλο ωκεανό της ζωής. Ο καθένας μας με το πλοίο του. Τον αληθινό του εαυτό. Εφαρμόζοντας τον ήσυχο νου που αφήνει τα πράγματα να έρθουν και να φύγουν και της γαλήνιας καρδιάς που δεν συνταράσσεται από αρνητικά συναισθήματα, χαράσσουμε ένα μονοπάτι ευγένειας μέσα στην αγένεια, ένα μονοπάτι ειρήνης μέσα στον πόλεμο, ένα μονοπάτι αγάπης για όλα τα όντα μέσα στο μίσος και την εκδίκηση. 

Ο καθένας μας λοιπόν ας προσθέσει το δικό του λιθαράκι στο παζλ της ζωής. Όσο για μένα έχω αποφασίσει ότι θα είμαι εδώ και θα το παλεύω και ξέρω ότι δεν είμαι η μόνη. Ευτυχώς! 

Πολεμικές τέχνες και η τρίτη ηλικία

“Τα πάντα ρεί”. Όλα αλλάζουν. Συνεχώς. Μια διαχρονική αλήθεια. Δεν το έλεγαν μόνο οι πρόγονοί μας, αλλά  είναι γεγονός, ότι συναντάμε αυτήν την συνεχή αλλαγή να αναφέρεται σε πολλές πολιτισμικές παραδόσεις. Ο νους είναι εκείνος που κρατάει πολλές φορές τα πράγματα σε μία στατικότητα και η αγωνία μας να ελέγχουμε τα πράγματα. Η συνεχής αλλαγή χαρακτηρίζει την ίδια τη ζωή. Στο σώμα μας, στα συναισθήματά μας, στις σκέψεις μας Στον μακρόκοσμο και στον μικρόκοσμο. Και έτσι περνούν τα χρόνια. Βλέπουμε την αλλαγή στο δέρμα, στα οστά, στις επιδόσεις μας. Και η δυσκολία είναι ότι δεν το αποδεχόμαστε. Θέλουμε να παραμείνουμε νέοι, όμορφοι και υγιείς. Η σημερινή κοινωνία καλλιεργεί αυτή την αέναη επιθυμία για νεότητα. Έχουν στηθεί ένα σωρό μηχανισμοί για να διατηρήσουν το σώμα  αναλλοίωτο στον χρόνο, η νεότητα λατρεύεται για πολλούς λόγους που εξυπηρετούν την σημερινή τάξη πραγμάτων. Και εμείς τρέχουμε να προλάβουμε τον χρόνο. Τρέχουμε μακριά από την ιδέα των γηρατειών και τελικά μακριά από τον αρχέγονο φόβο του θανάτου. Όμως ό,τι και να κάνουμε η αλήθεια είναι ότι όλα αλλάζουν, μεταστοιχειώνονται και γίνονται η αφθονία της ίδιας της γης και του σύμπαντος μέσα από τα δημιουργήματά του. Τα πάντα γεννιόνται και πεθαίνουν. Όπως τα λουλούδια. Βλέπεις το φυτό να αλλάζει, γεννάει τα άνθη του, έρχεται σε πλήρη ανθοφορία και μετά καταλήγει να γίνει λίπασμα στη γη που θα ξαναγεννήσει τις πολλαπλές μορφές της δημιουργίας.

Η πρακτική στις  πολεμικές τέχνες βοηθάει στην μακροζωία και στην καλή υγεία. Αυτή τη γνώση μας την έχουν μεταφέρει Δάσκαλοι και  ασκούμενοι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα τελευταία χρόνια η δυτική κοινωνία και η επιστημονική κοινότητα έχει αναγνωρίσει αλλά και προτρέπει ασθενείς και ηλικιωμένους, να ασκούνται τακτικά για να βελτιώσουν την φυσική τους κατάσταση, να καλυτερεύσουν την υγεία τους και γενικότερα το επίπεδο ζωής τους. Προσωπικά έχω να πω ότι αν και έχω συμπληρώσει τα εξήντα χρόνια, κάνοντας πρακτική επί τριάντα πέντε χρόνια στο taiji και στον διαλογισμό έχω πραγματικά διαπιστώσει πολλά οφέλη.

Σύμφωνα με την κινέζικη ιατρική και την θεωρία των 5 στοιχείων/φάσεων (Μέταλλο, Νερό, Ξύλο, Φωτιά, Γη) ο άνθρωπος όταν γεννιέται είναι στοιχείο Νερό, κατά την διάρκεια της ζωής του περνάει στο ξύλο, στη φωτιά και τελικά γίνεται Γη. Επίσης λένε ότι ο ηλικιωμένος γίνεται σαν ξερό ξύλο που είναι έτοιμο να καεί στην συμπαντική φωτιά. Θάνατος και μεταστοιχείωση δηλαδή. Έτσι λοιπόν είναι τα πράγματα είτε μας αρέσει είτε όχι.

          Η πρακτική σε οποιαδήποτε ηλικία έχει πολύ θετικά αποτελέσματα σε σωματικό, συναισθηματικό και νοητικό επίπεδο. Στην περίπτωση της τρίτης λεγόμενης ηλικίας τα αποτελέσματα είναι ίσως ακόμα πιο εντυπωσιακά. Οι επαναλήψεις των κινήσεων ‘λαδώνουν’ τις αρθρώσεις, ευεργετούν τα οστά καθώς το qi κατευθύνεται μέσα τους ‘θρέφοντας’ τον μυελό των οστών. Αναπνέουμε βαθύτερα και καλύτερα με αποτέλεσμα να οξυγονώνεται καλύτερα ο εγκέφαλος και ολόκληρο το σώμα. Οι τένοντες και οι μύες διατηρούνται πιο ελαστικοί. Το σώμα ‘ανοίγει’ εσωτερικά και τα σπλάχνα τονώνονται καθώς ο νους κατευθύνει το qi προς όλες τις κατευθύνσεις. Το πνεύμα μας ησυχάζει και εκπαιδεύεται στο να βιώνει με περισσότερη συνείδηση την παρούσα στιγμή και να την εκτιμάει πραγματικά χωρίς να ανατρέχει συνεχώς στο παρελθόν ή στο μέλλον, δηλαδή στη γνωστή ρήση ‘πώς ήμουν και πώς έγινα’, στις συνεχείς προσδοκίες και επιθυμίες και τελικά στον φόβο του θανάτου.  Ασκούμενος μαθαίνεις να αποδέχεσαι εν ειρήνη τη ζωή με όλα αυτά που μας προσφέρει και να τα εκτιμάς πραγματικά. Εν ειρήνη αποδέχεσαι και την συνεχή αλλαγή που μέρος της είναι και ο θάνατος. Γίνεσαι σοφότερος και η οπτική διευρύνεται. Μπορεί να μη μπορείς να εκτελέσεις δύσκολες ασκήσεις και πρακτικές από ένα σημείο και μετά. Αυτό φυσικά δεν είναι εύκολο να το αποδεχτείς όταν αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα της σωματικής ανημπόριας. Όταν το φυσικό σώμα δεν ακολουθεί στο βαθμό που έχεις μάθει. Όταν βλέπεις ότι μειώνονται οι ικανότητες του. Όταν το μυαλό σου ψιθυρίζει τακτικά ‘πάει πια γέρασες’ και αυτή η σκέψη εμποδίζει όχι μόνο την κοινωνική αλλά και την σεξουαλική ζωή.  Επειδή όμως οι πολεμικές τέχνες θρέφονται και από την φιλοσοφία που τις ακολουθεί, μπορεί κάποιος να καλλιεργήσει μια διαφορετική στάση ζωής. Μετατρέπεις το εξωτερικό σε εσωτερικό. Κινείς το qi με την προσοχή σε ολόκληρο το σώμα. Ο Δάσκαλός μου master Chen Xiaowang έλεγε ότι, όταν νοερά κάνουμε τις φόρμες των κινήσεων είναι σαν να τις κάνουμε πραγματικά. Ακόμα και όταν είσαι ξαπλωμένος στον καναπέ του σπιτιού σου. Σε πολλά νοσοκομεία στην Κίνα οι ασθενείς μαθαίνουν Qigong και ας είναι σε νοσηλεία ή άλλοι κατάκοιτοι. Ευεργετούνται αδιαμφισβήτητα όπως λένε οι γιατροί αλλά και οι ίδιοι. Το qigong και το taiji είναι για όλες τις ηλικίες. Το βλέπουμε κυρίως στις πλατείες και στα πάρκα ασιατικών χωρών αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, να ασκούνται πάρα πολλοί άνθρωποι της τρίτης ηλικίας. Και μάλιστα θα έλεγα ότι ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσει κάποιος την πρακτική.

Έτσι λοιπόν δεν παρατάμε εύκολα τα όπλα μας για μια ποιοτική ζωή σε όλα τα επίπεδα. Συνεχίζουμε μέχρι τελευταίας στιγμής, με όποιο τρόπο διαθέτει ο καθένας. Κρατάμε αναμμένη την φλόγα του πνεύματος (shen) και παραμένουμε συνδεδεμένοι με αυτό συνεχώς.

Πολλές φορές με ρωτάνε γιατί ασκούμαι στο tai chi και πραγματικά από την πρώτη στιγμή μου είχε αναδύθηκε η απάντηση τελείως αυθόρμητα -Για να κάνω καλύτερα και πληρέστερα την τελευταία μου εκπνοή περνώντας στο επέκεινα-.

ΤΑΠΕΙΝΟΤΗΤΑ

ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΗΜΕΡΑ;

Είναι πολύ όμορφο και ενθαρρυντικό το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι δείχνουν ενδιαφέρον για τις πολεμικές τέχνες. Οι πληροφορίες που μπορεί κάποιος να βρει για την τέχνη που του αρέσει είναι πάρα πολλές, τα βίντεο με δασκάλους των διαφόρων στυλ είναι αμέτρητα και όλα αυτά “διαχέονται προς όλες τις κατευθύνσεις”. Τελικά μετά από πολλά χρόνια καθυστέρησης -σε σχέση με την Ευρώπη και την Αμερική- αρχίσαμε και εδώ να ανακαλύπτουμε τα ευεργετικά οφέλη των πολεμικών τεχνών δια μέσου της συγκέντρωσης του πνεύματος, της σταθερής πειθαρχίας και εκπαίδευσης και κυρίως την μεταφορά του “πνεύματος” αυτών των τεχνών στην καθημερινή μας ζωή και εξέλιξη. Παράλληλα επισκέπτονται την χώρα μας αρκετοί δάσκαλοι για να διαδώσουν το σύστημά τους αλλά ταυτοχρόνως για να δώσουν μετά από εξετάσεις τίτλους επιδεξιότητας και ικανότητας.

Επειδή όμως τα “νομίσματα” έχουν δύο όψεις έτσι και σε αυτή την περίπτωση από την μια πλευρά είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ολοένα και περισσότερους ενδιαφερόμενους αλλά και νέους εκπαιδευτές/ δασκάλους, από την άλλη πλευρά όμως αυτή η εξάπλωση έχει επιφέρει και προβλήματα μιας και όλα γίνονται συνήθως για λόγους οικονομικών απολαβών, αναγνώρισης και επιβολής σε άλλους ανθρώπους λόγω εγωιστικών επιταγών. Είμαι στον χώρο πάρα πολλά χρόνια και είναι αλήθεια ότι έχω ακούσει πολλές φορές για ανίκανους και εγωκεντρικούς δασκάλους, γεγονός που παράγει με την σειρά του εγωκεντρικούς μαθητές. Η αλήθεια των διδασκαλιών και αρχών κάθε πολεμικής τέχνης χάνεται και έτσι γίνονται δύσβατα τα μονοπάτια και το “κρυστάλλινο νερό” της προσωπικής ανάπτυξης γίνεται θολό και στάσιμο.

Σίγουρα πάντα παρουσιάζονταν τέτοια φαινόμενα,όχι μόνο εδώ αλλά και σε άλλες χώρες φυσικά, το θέμα όμως είναι ότι στις μέρες μας επειδή έχουν αλλάξει τελείως οι συνθήκες της ζωής μας, η ανάπτυξη της τεχνολογίας και του διαδικτύου και οι ταχύτητες που αναπτύσσουμε εξ' αιτίας των κοινωνικών συνθηκών, διαμορφώνει τα πράγματα με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο απ' ότι στο παρελθόν. Ο τρόπος που οι παλαιότεροι δάσκαλοι επιβράβευαν τους μαθητές απαιτούσε μεγάλο βαθμό επιδεξιότητας όχι μόνο στις ασκήσεις αλλά και στον χαρακτήρα του μαθητή. Η κατεύθυνση που δείχνουν οι διδασκαλίες είναι ο Δρόμος που ο καθένας μας βαδίζει για να φτάσει εκεί που επιθυμεί. Ο Δρόμος αυτός πρώτα απ' όλα καλλιεργεί τον χαρακτήρα και αναβαθμίζει τις σχέσεις μας με τον εαυτό μας κατ' αρχάς, αλλά και με όλα τα όντα. Χιλιάδες βιβλία έχουν γραφτεί για τον Δρόμο και ζωντανές διδασκαλίες τον χαράσσουν. Αν δεν αναπτυχθούν αρετές και δεξιότητες μέσα από αυτό, η δύναμη από μόνη της δεν είναι ικανή διαμορφώσει έναν “καλό κ'αγαθό” χαρακτήρα. Φυσικά η εξέλιξη των χαρισμάτων και των ποιοτήτων του ανθρώπου δεν αποτυπώνεται μόνο στις πολεμικές τέχνες. Από τα βάθη των αιώνων έρχονται μηνύματα και τρόποι από φιλοσοφικά και θρησκευτικά συστήματα για την άνοδο της συνείδησης σε πιο υψηλά επίπεδα αρετών.

Στο εδώ και τώρα κατά την γνώμη μου οι πραγματικοί δάσκαλοι είναι λίγοι. Και δεν είναι γιατί δεν ξέρουν το σύστημα που υπηρετούν ή γιατί δεν έχουν διπλώματα. Είναι δυσνόητο το κομμάτι των άξιων πραγματικά στον χώρο. Έχουν εμπλακεί συστήματα, διαγωνισμοί και αξιολογήσεις των καλυτέρων αμφιβόλου εγκυρότητας και ποιότητας. Επίσης υπάρχει μεγάλη άνθηση στις σχολές για την δημιουργία παιδικών τμημάτων. Καλό αυτό και ελπιδοφόρο, αλλά έχω παρατηρήσει ότι ενώ ακόμα τα μικρά παιδιά δεν έχουν αναπτυχθεί στην άσκησή τους τα στέλνουν σε αγώνες με μετάλλια. Ο λόγος είναι για να επιβιώνουν οικονομικά οι σχολές και δάσκαλοι αμφιβόλου αξίας μιας και γονείς λιώνουν στην κυριολεξία όταν ο δάσκαλος πει ότι το παιδί τους έχει χάρισμα και θα γίνει πρωταθλητής. Χρήματα λοιπόν για στολές, αγώνες, μετάλλια και κυρίως για το πνεύμα του φτηνού ανταγωνισμού χωρίς ίχνος ήθους και αξιοπρέπειας. Οι μικροί μαθητές μυούνται στην βία, τον ανταγωνισμό και το υπερτροφικό εγώ.

Ας ξαναγυρίσουμε λοιπόν στην ποιοτική καλλιέργεια του εαυτού και στο ήθος που είναι απαραίτητο να αναπτύσσεται καθώς βαδίζουμε τον δρόμο των πολεμικών τεχνών που είναι κυρίως στάση ζωής. Ό,τι μαθαίνουμε στο ντότζο καλό είναι να το εκπέμπουμε προς τα έξω. Αν και αυτό δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια γιατί όταν είναι αληθινό απλά υπάρχει και ακτινοβολεί μέσα από τον άνθρωπο που το έχει κατακτήσει.

Η ταπεινότητα είναι μια ακριβοθώρητη αρετή στις μέρες μας. Πολλοί ασκούμενοι καμαρώνουν και διατυμπανίζουν τις ώρες των προπονήσεων που καταφέρνουν, πόσο καλά αντιλαμβάνονται οι ίδιοι την άσκηση και μόλις πας να πεις κάτι σε διακόπτουν και λένε αμέσως τα δικά τους. Το ίδιο και αρκετοί εκπαιδευτές οι οποίοι είναι σίγουροι ότι το δικό τους σύστημα είναι το καλύτερο και αυτοί ξέρουν καλύτερα Άσε δε που όταν πας να κάνεις καμιά κοινή διοργάνωση για την προώθηση της τέχνης αρχίζει η “χάβρα των ιουδαίων”. Αυτό βέβαια είναι αποτέλεσμα προσωπικής εμπειρίας και δεν αφορά ούτε υποτιμά τις διοργανώσεις που γίνονται στην χώρα μας. Πραγματικά το να εκπαιδεύεις ανθρώπους που επενδύουν για τους δικούς τους λόγους την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπο τους δασκάλου να τους οδηγήσει , δεν είναι απλή υπόθεση. Ο άλλος σου παραδίνεται κατά κάποιο τρόπο, πώς είναι δυνατόν να παίζει ο δάσκαλος με τον ψυχισμό και τα προβλήματά τους; Είναι μεγάλη ευθύνη αυτό για όσους από εμάς διδάσκουν, και καλό είναι να εμβαθύνουμε σε αυτό και να μην μιλάμε μόνο για το πόσους μαθητές έχει η σχολή.

Αν κοιτάξουμε προς τα πίσω στο χρόνο και χαθούμε μέσα στις παραδόσεις θα αναγνωρίσουμε ότι οι μεγαλύτεροι δάσκαλοι ήταν απλοί και ταπεινοί, χαμένοι μέσα στο πλήθος ή στις ερημιές και κανένας σχεδόν δεν τους αναγνώριζε. Η απλότητα και η ταπεινότητα ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά αυτών των μεγάλων μορφών. Φυσικά έχουν αλλάξει τόσα πολλά από τότε! Οι αρετές όμως δεν έχουν να κάνουν με τον χρόνο. Είναι πέρα και πάνω από αυτό. Είναι χαρίσματα που εκφράζονται μέσα από τις πράξεις μας και ξεδιπλώνονται μέσα από τις σχέσεις μας με όλα τα όντα. Είναι ο ίδιος μας ο Εαυτός που βρίσκει εκπλήρωση, ηρεμία και σωστή διαχείριση μιας δύσκολης πραγματικότητας που συνεχώς διαλύει εν' όψει του κέρδους την Φύση και όλα τα δημιουργήματά της.

ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ

ΛΑΟ ΤΣΕ

ΔΕΚΑ ΠΕΝΤΕ

Οι αρχαίοι δάσκαλοι ήταν διεισδυτικοί, μύστες, βαθείς, ανταποκριτικοί.

Απύθμενο ήταν το βάθος της γνώσης τους.

Επειδή ήταν απύθμενο,

Το μόνο που μας μένει είναι να περιγράψουμε την εμφάνισή τους.

Προσεχτικοί, σαν να διάβαιναν τον χειμώνα χείμαρρο.

Άγρυπνοι, σαν να 'χαν επίγνωση κινδύνου.

Ευγενικοί, σαν επισκέπτες καλεσμένοι.

Υποχωρητικοί, σαν πάγος έτοιμος να λιώσει.

Απλοί, σαν απελέκητα κούτσουρα.

Άδειοι, σαν σπήλαια.

Θολοί, σαν λασπόνερα.

Ποιός είναι ικανός να περιμένει ήσυχα όσο κατασταλάζει η λάσπη;

Ποιός είναι ικανός να μένει ήρεμος ως τη στιγμή της πράξης;

Όσοι τηρούν το ταό δε ζητούν εκπλήρωση.

Μη ζητώντας εκπλήρωση, δεν παρασύρονται απ' την επιθυμία της αλλαγής.

(απόδοση στα ελληνικά Π. Κουρόπουλου από την αγγλική μετάφραση του Gia Fu Feng και της Jane English).

**Το άρθρο αυτό είναι αφιερωμένο στην μνήμη του δασκάλου μου Πέτρου Κουρόπουλου που έφερε το tai chi & zazen στην Ελλάδα και που πέρασε στο επέκεινα στις 10/1/16. Πραγματικά μέσα από την ίδια του την στάση μας δίδαξε την συνέπεια στην άσκηση χωρίς προσμονή οφέλους, την τιμιότητα και την ταπεινότητα, γιατί τελικά αυτός ο ίδιος ήταν έτσι.**

Οι ρίζες του Tai Chi Chuan

Η ακριβής προέλευση του Τάι Τσι Τσουάν, είναι αλήθεια ότι χάνεται μέσα στην αχλή του χρόνου .Το Τάι Τσι ξεκίνησε, από όσο γνωρίζουμε, σαν οικογενειακή πολεμική τέχνη στην Β. Κίνα και από κει και μετά εξαπλώθηκε σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τον δέκατο ένατο αιώνα η Κίνα περνούσε βαθιά κρίση λόγω της διαφθοράς, της κακής διακυβέρνησης, των φυσικών καταστροφών και των διαφόρων άλλων προβλημάτων. Η φτώχεια και η εξαθλίωση λόγω της αύξησης του πληθυσμού, οι συμμορίες ληστών και εξεγερμένων είχαν ως αποτέλεσμα την οργάνωση των ντόπιων, ώστε προκειμένου να προστατευτούν πέρασαν στην χρηματοδότηση πολιτοφυλακών, την δημιουργία ομάδων φύλαξης των καλλιεργειών, προστασίας του αμυντικού τείχους των πόλεων κ.λ.π. Μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες γεννήθηκε το Ται Τσι Τσουάν.

Οι πολεμικές τέχνες στην Κίνα δεν ήταν μόνο φυσική άσκηση αλλά εμπεριείχαν στοιχεία από την ιατρική, την φιλοσοφία και τον πολιτισμό που είχε αναπτυχθεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Βασικές αρχές της κοσμογονίας τους, όπως οι έννοιες του Γιν - Γιανγκ, τα Πέντε Στοιχεία, η αρχαία γνώση του Τσι Κούνγκ και ο διαλογισμός, όχι μόνο εντάχθηκαν αλλά αποτέλεσαν και το θεωρητικό υπόβαθρο των πολεμικών τεχνών. Κατά την διάρκεια της Δυναστείας Μινγκ (1368-1644) εκδόθηκε το “Νέα Πραγματεία για την Πειθαρχημένη Θητεία” (Τζισιάο Σινσού), από τον στρατηγό Τσι Τζιγκουάνγκ (1528-1587). Το βιβλίο περιείχε ένα κεφάλαιο με τίτλο “Κλασσικές Πολεμικές Τέχνες” (Τσουάν Τζίνγκ) όπου ο συγγραφέας απαριθμούσε πάνω από δώδεκα στυλ πολεμικών τεχνών. Από αυτά επέλεξε τριάντα δύο κινήσεις και έφτιαξε μια ενιαία φόρμα. Το βιβλίο περιείχε επίσης ένα απόσπασμα από την πραγματεία του Γιού Ντα Γιού (1503-1580) πάνω στα όπλα (Τζιάν Τζινγκ), που αναφερόταν σε αρχές όπως η μαλακότητα, η προσεκτική ακοή και η προσκόλληση στον αντίπαλο, που σήμερα συνδέουμε με το Τάι Τσι. Οι μαθητές εξασκούνταν πάνω σε σειρές κινήσεων, ειδικές τεχνικές και προπονήσεις με αντιπάλους. Τις γυναίκες δεν τις δίδασκαν, διότι θα πήγαιναν σε άλλες οικογένειες μετά το γάμο. Η πολεμική τέχνη έμενε αυστηρά μέσα στην οικογένεια και υπήρχε ιδιαίτερη σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή.

Τον δέκατο έβδομο αιώνα περίπου ξεχώρισαν δύο διαφορετικοί κλάδοι: τα “εξωτερικά” στυλ (γουέϊ τζιά), που βασίζονται στην ταχύτητα και στη σωματική δύναμη και τα “εσωτερικά” στυλ (νέι τζιά) που εστιάζουν στην χρήση του Τζιν (εσωτερική δύναμη) και του Τσι. Βέβαια αυτή η διαφοροποίηση αμφισβητείται από κάποιους.

Ιστορικά γνωρίζουμε ότι το Τάι Τσι υπήρχε με αυτό το όνομα στην περιοχή Χενάν Χεμπέι, της βόρειας Κίνας, στα τέλη του 19ου αιώνα, και στις αρχές του 20ου αιώνα το δίδασκαν στην περιοχή του Πεκίνου. Σχετικά με την γέννηση του συστήματος υπάρχουν πολλές θεωρίες, άλλες ιστορικές και άλλες μυθικές. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι δημιουργήθηκε από μέλη της οικογενείας Τσεν όπου πολλές γενιές της ασκούνταν στις πολεμικές τέχνες. Το χωριό που έμεναν έφερε το όνομά τους και βρισκόταν στην επαρχία Χενάν, βόρεια του Κίτρινου Ποταμού. Η οικογένεια υποστηρίζει ότι ο Τσεν Γουάν Τινγκ στα μέσα του 17ου αιώνα επινόησε το Τάι Τσι συνδυάζοντας στρατιωτικές και δημοφιλείς τεχνικές πολεμικών τεχνών με ασκήσεις τύπου Τσι Κούνγκ και υγείας. Χρησιμοποιούσε τις έννοιες της μαλακότητας, της κυκλικότητας και της εσωτερικής δύναμης Τζιν.

Το σύστημα παρέμεινε κλειστό μέσα στην οικογένεια μέχρι που ο Τσεν Τσανγκ Χσινγκ (1771-1853) δέχθηκε ως μαθητή του τον Γιάνγκ Λού Τσαν (1799-1872). Λέγεται ότι ο Γιάνγκ προερχόταν από φτωχή οικογένεια και πήγε στο χωριό των Τσεν σε ηλικία εννέα ετών για να εργαστεί ως υπηρέτης σε κάποιον Τσεν Ντε Χου ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης φαρμακείου. Σύμφωνα με τις πηγές ο Γιάνγκ έζησε εκεί τριάντα χρόνια. Μέσα σε αυτά τα χρόνια ενδιαφέρθηκε για το σύστημα της οικογένειας Τσεν και κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Τσεν Τσαν Χσινγκ που το δέχθηκε τελικά σαν τον πρώτο ξένο μαθητή. Μετά τον θάνατο του αφεντικού του επέστρεψε στο χωριό του Γιόνγκιαν σε ηλικία περίπου σαράντα ετών και έζησε στο φαρμακείο “Τάιχε” του Τσεν. Ξεκίνησε να διδάσκει εκεί πολεμικές τέχνες και αργότερα μετακόμισε στο Πεκίνο και άρχισε να διαδίδει το σύστημα. Γρήγορα άρχισε να προσαρμόζει το Τάι Τσι ώστε να είναι προσιτό σε μεγαλύτερο κοινό. Ο Γιάνγκ Τσενγκ Φου διέδωσε το σύστημα όπως το γνωρίζουμε σήμερα θα λέγαμε. Επίσης δημιουργήθηκαν γραπτά κείμενα, υλικό το οποίο εκδόθηκε σε δύο βιβλία την δεκαετία του τριάντα από τον Γιάνγκ Τσενγκ Φου. Η οικογένεια Γιάνγκ γίνεται βασικός πυλώνας του συστήματος.

Το στυλ Γου, είναι παρακλάδι της οικογενείας Γιανγκ και πήρε το όνομά του από τον Γου Γιού Χσιάνγκ . Καταγόταν από πλούσια οικογένεια και ήταν γνωστός με το όνομα Γου Χε Τσινγκ (1812-1880). Ο Γου και η οικογένεια του συνδέθηκαν με τον Γιάνγκ Λου Τσαν όταν αυτός γύρισε τη δεκαετία του 1840 στη Γιόνγκνιαν και έμενε στο φαρμακείο “Τάιχε” του Τσεν Ντε Χου , που ανήκε στους Γου. Τελικά ο Γου Γιού Χσιάνγκ ανέπτυξε το δικό στυλ. Η οικογένεια Γου καλλιέργησε και την λόγια παράδοση του Τάι Τσι.

Αυτές είναι οι τρεις κύριες οικογένειες απ' όσο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα που διέδωσαν το Τάι Τσι. Από εκεί και μετά υπάρχουν πολλά διαφορετικά στυλ και σχολές.

Σχετικά με την μυθοπλασία σε αυτό το θέμα μαθαίνουμε ότι στην κινέζικη παράδοση συνηθιζόταν να αποδίδονται σε αρχαίους και επιφανείς σοφούς όλα τα σπουδαία επιτεύγματα. Η γεωργία επινοήθηκε από τον θρυλικό αυτοκράτορα Σεν Νονγκ, η ιατρική από τον Κίτρινο Αυτοκράτορα, η πολεμική τέχνη Σαολίν Τσουάν από τον Μποντιντάρμα. Το Τάι Τσι από τις αρχές του 20ου αιώνα, μέσω θρύλων, μαθαίνουμε ότι τιμούσαν τον Ταοϊστή σοφό Τσανγκ Σαν Φενγκ ως ιδρυτή του Τάι Τσι Τσουάν. Λέγεται ότι ο Τσανγκ έζησε γύρω στο 1100 και ήταν Δάσκαλος των εσωτερικών ταοϊστικών μεθόδων. Ήταν ένας ταοϊστής αλχημιστής από τα όρη Γουτάνγκ της επαρχίας Χενάν. Η παρουσία του βοήθησε αυτή την τέχνη να συνδεθεί με την παλαιότερη παράδοση των ταοϊστικών ασκήσεων βελτίωσης του τσι.

Και ολοκληρώνοντας αυτό το αφιέρωμα στις ρίζες του Τάι Τσι Τσουάν θα κλείσω με την διάσημη ιστορία για το πώς εμπνεύστηκε ο Τσάνγκ τη δημιουργία αυτού του συστήματος: Κάποια μέρα, ενώ βρισκόταν στο δωμάτιό του ψάλλοντας τις γραφές, ο Τσανγκ κοίταξε έξω από το παράθυρό του και είδε την μάχη ενός πουλιού με ένα φίδι. Όταν το πουλί έκανε επίθεση, το φίδι γλιστρούσε προς τα πίσω. Με το να τυλίγεται και να ξετυλίγεται, το φίδι κατάφερε να αποφύγει το πουλί. Από τις παρατηρήσεις του πάνω στη συμπεριφορά των ζώων, δημιούργησε το Τάι Τσι βασίζοντάς το στο σύμβολο τάι τσι, δηλαδή στις αλλαγές του γιν και του γιανγκ και στην αρχή ότι το μαλακό υπερνικά το σκληρό.

Ιστορικές και μυθικές παραδόσεις πλέκουν τον ιστό αυτής της υπέροχης τέχνης και φτάνουν μέχρι τις ημέρες μας. Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι όλα αυτά γίνονται και δικές μας ρίζες, γιατί ως σύγχρονοι άνθρωποι που αγαπάμε τις πολεμικές τέχνες, συνεχίζουμε να κρατάμε ζωντανές τις παραδόσεις των συστημάτων που έχει επιλέξει ο καθένας από εμάς και να τις μελετάμε με ήθος, συνέπεια και αφοσίωση.

Καλλιέργεια της αναπνοής

Μια όμορφη τέχνη

Η γνωριμία με την αναπνοή, αυτήν την αχώριστη συντροφιά μέχρι και την τελευταία μας εκπνοή, είναι ένα απαραίτητο εφόδιο για την πορεία μας πάνω σε αυτόν τον πλανήτη και ειδικότερα στις ημέρες αυτές που οι συνθήκες της ζωής γίνονται όλο και δυσκολότερες για τους περισσότερους ανθρώπους. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε καθημερινά κάνουν επιτακτική την ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση με εφόδια που διαθέτουμε εκείνη την στιγμή. Το απόλυτο δικό μας εφόδιο είναι η αναπνοή που συστέλλεται ή διαστέλλεται φυσικά και διαμορφώνεται ανάλογα με τις περιστάσεις. Αν έχουμε συνειδητή επαφή με το αναπνέον σώμα ίσως το εμπόδιο να γίνει στήριγμα για να συνεχίσουμε την πορεία μας σε αυτό το άγνωστο που λέγεται ζωή.

Γνωριμία σημαίνει και αλλαγή. Η επαφή με την αναπνοή μας εισάγει σε έναν κόσμο που το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον αποδεχθούμε και να αρχίσουμε να τον ανακαλύπτουμε. Η επαφή με κάθε εισπνοή/εκπνοή μας φέρνει πιο κοντά σε αυτό που συμβαίνει την ώρα που συμβαίνει. Έτσι άμεσα έχουμε επίγνωση αυτού που βιώνουμε γιατί ο τρόπος που αναπνέουμε μας το δείχνει πολύ καθαρά και άμεσα. Εξοικειωνόμαστε με τον εαυτό χωρίς τις ιδέες που έχουμε για αυτόν και ο “καθρέφτης” της αναπνοής δείχνει την πραγματικότητά μας που μπορεί να έχει ρωγμές βαθύτερες που ενδεχόμενα δια μέσου αυτής μπορούν να επουλωθούν. Το σωματικό βίωμα μέσα από την διαύγεια και την ετοιμότητα μας οδηγεί στην ευθύνη των πράξεών μας.

Η προσοχή στο σώμα που αναπνέει μας βοηθάει να συμμετέχουμε στην ευρύτερη ζωή. Όταν είμαστε χαρούμενοι η αναπνοή διευρύνεται, όταν πονάμε συνθλίβεται και όταν νοιώθουμε ανακούφιση γαληνεύει. Είναι ένας πιστός φύλακας που μας δείχνει κάθε φορά την αμοιβαία επίδρασή μας με το περιβάλλον γιατί είναι σε τέλεια συνάρτηση με την συμπεριφορά και την εξάρτησή της από τις περιστάσεις. Όταν προσέχουμε λοιπόν πως αναπνέουμε τότε έχουμε “γειωμένη” αντίληψη αυτού που μας συμβαίνει. Η καλλιέργεια την προσοχής είναι ένα δυνατό εφόδιο για την πορεία μας όχι μόνο στις πολεμικές τέχνες αλλά και στην πορεία μας λεπτό προς λεπτό στη ζωή. Ο νους συνέχεια γεννάει ιδέες και τρέχει, ως γνωστόν, στο παρελθόν ή στο μέλλον. Όταν προσέχω την αναπνευστική διαδικασία εισπνοή προς εκπνοή τότε το παρόν ανοίγεται χωρίς άλλες παρεμβάσεις. Το σώμα γίνεται ενιαίο αισθητήριο όργανο και αναγνωρίζουμε την μοναδικότητα της ύπαρξης μας μέσα στην κοινωνία, τη φύση και το σύμπαν. Όταν προσέχω το τρόπο που αναπνέω τότε γνωρίζω πώς νοιώθω. Πολλές φορές κάνουμε πράγματα για τους άλλους ή γιατί οι συνθήκες το επιβάλλουν και “χάνουμε” την αναπνοή μας, την ξεχνάμε, λειτουργούμε μηχανικά. Η αναπνοή μικραίνει και το στρες έρχεται να συμπληρώσει την διαδικασία απομάκρυνσης από το κέντρο μας. Η συναίσθηση του εαυτού χάνεται.

Όταν δεν κυνηγάμε τις περιστάσεις η διαθεσιμότητα του χρόνου αυξάνει, απορρίπτουμε ευκολότερα αυτό που δεν είναι ουσιώδες και έχουμε τον χρόνο να διορθώσουμε την κατεύθυνση της πορείας μας και να ανακαλύπτουμε διαρκώς την προσωπική μας ποιότητα και πρόθεση. Έχουμε διαφορετική και πιο άνετη εποπτεία των καταστάσεων που βιώνουμε. Η ευθύνη για τις πράξεις μας δεν ξεχνιέται μέσα στις συμβατικές σχέσεις που συνήθως δημιουργούμε μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς βιάζεται και τρέχει να προλάβει κάτι. Αυτή η ταχύτητα μας βγάζει από το κέντρο μας και μας πετάει στην περιφέρεια του κύκλου δράσης, με αποτέλεσμα συνήθως να χάνουμε την αναπνοή μας, γιατί όταν είμαστε στην περιφέρεια χρειάζεται η επίγνωση και η συνειδητότητα για μην χάσουμε το κέντρο μας μέσα από τη φυγόκεντρο δύναμη που ασκείται. Και εκεί έρχεται η άσκηση της προσοχής του αναπνέοντος σώματος. Όταν κάποτε δούλευα σε δύο δουλειές και είχα τρελαθεί από το στρες για να τα προλάβω όλα, ρώτησα τον δάσκαλό μου στο tai chi τί να κάνω για να μπορέσω να ελέγξω αυτή την επώδυνη κατάσταση για μένα. Παραξενεύτηκα τρομερά και γέλασα όταν μου είπε να βρίσκω έστω και ελάχιστο χρόνο σε ένα ήσυχο μέρος -δηλαδή την τουαλέτα στην προκειμένη περίπτωση, αφού δεν υπήρχε χρόνος και χώρος για κάτι άλλο- και να στέκομαι στην βασική στάση προσέχοντας την αναπνοή μου. Μου φάνηκε υπερβολικό και ίσως ανόητο να στέκομαι στην ''στάση του ιππέα” μέσα σε μια τουαλέτα που βέβαια ήταν πάντα καθαρή στους χώρους εργασίας που ήμουν. Για μένα ο χώρος της άσκησης μέχρι εκείνη την στιγμή ήταν κάτι διαφορετικό. Είχα μάθει στην αισθητικά απλή και όμορφη σχολή που πήγαινα την γαλήνη, τα κεριά, φίνα μυρωδικά πολλές φορές και την ησυχία. Τελικά μέσα στην απελπισία το δοκίμασα μιας και ήταν ο μόνος χώρος που μπορούσα να είμαι μόνη. Στην αρχή ο νους μου είχε εκραγεί από χίλιες αρνητικές σκέψεις και απόψεις προκαθορισμένες για το που πρέπει να κάνω άσκηση και διαλογισμό. Όταν όμως επέμεινα καλλιεργώντας την σιγή του νου και την προσοχή της αναπνοής τα πράγματα άλλαξαν. Δεν χρειαζόμουν πολύ χρόνο για να κατευθυνθώ στο κέντρο μου χωρίς τις αγχωτικές παρεμβάσεις που δεχόμουν στους χώρους εργασίας. Το θέμα είναι πως η συμβουλή ήταν καταλυτική για μένα εκείνα τα χρόνια και μπορεί να φαίνεται ακραίο αλλά τελικά επέστρεφα στην θέση μου καλύτερα με μεγαλύτερη δύναμη, κατανόηση και ανοχή. Σταμάτησε να μου κόβεται η ανάσα από τις αντίξοες περιστάσεις και να εμψυχώνομαι σε σχέση με τις ανάγκες μου και τις προθέσεις μου. Η υπομονή και η καλή εκπνοή ήταν και είναι σύμμαχοι για μένα. Παρατηρούσα με διαύγεια τι ήταν αυτό που έκανε την αναπνοή μου να συστέλλεται και να μου στερεί την καλύτερη οξυγόνωση του εγκεφάλου και όλων των μερών του σώματος.

Όταν εκφράζουμε με τιμιότητα τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας η αναπνοή εγκαθίσταται καλύτερα και διευρύνεται, ο νους γίνεται νηφάλιος και αγκαλιάζει με κατανόηση τις παροδικές συνθήκες. Επειδή τα εμπόδια πολλές φορές που έχουμε να υπερβούμε είναι υψηλά, μοιάζουμε σαν τους θαλασσόλυκους καπετάνιους που μέσα στην τρικυμία δεν χάνουν την διακυβέρνηση του πλοίου κρατώντας δυνατά το τιμόνι. Αυτό το τιμόνι είναι η αναπνοή μας. Η σταθερή άσκηση με το qi gong και το tai chi μου μαθαίνουν όλο και καλύτερα την επαφή με τη αναπνοή και γενικότερα ορίζουν το πλαίσιο για την καλλιέργεια αυτής της υπέροχης τέχνης.

Μέσα από την επαφή με την αναπνοή μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά τις εξαρτητικές μας συμπεριφορές και την επίγνωση του πως αντιδρούμε στις σχέσεις μας με το περιβάλλον. Όταν η αναπνοή διευρύνεται και κάθε φορά την επαναφέρουμε στο προσωπικό μας ρυθμό τότε οι αντιδράσεις μας είναι πιο σίγουρες, αφομοιώνουμε αυτό που συμβαίνει μέσα από το προσωπικό μας φίλτρο και όλα εξισορροπούνται. Η κοινωνική εκπαίδευση είναι τέτοια που εκγυμνάζει το νου αλλά και όλες τις αισθήσεις με τέτοιο τρόπο που η αναπνοή μπαίνει σε ένα καλούπι χωρίς να το προσέχουμε. Οι ρόλοι που έχουμε μάθει να παίζουμε πολλές φορές δεν έχουν σχέση με τις βαθύτερες αξίες μας και έτσι μέρα με τη μέρα, εκπνοή προς εκπνοή ξεχνάμε τι είναι αυτό που μας κάνει να νοιώθουμε καλύτερα και γίνονται εμπόδιο για την ανάδυση της υγείας σε όλα τα επίπεδα (νοητικό, συναισθηματικό και φυσικό σώμα).

Η αξία που δίνουμε στην αναπνοή μας, αναπτύσσει μια αυτόνομη συμπεριφορά. Η καλλιέργεια αυτής της τέχνης μας μεταφέρει σε κορυφαίες στιγμές νοιώθοντας την ενέργεια όχι μόνο να μας περιβάλλει αλλά και να μας κινεί. Ζούμε την στιγμή σε ένα ασυνήθιστα αργό, βαθύ και ισχυρό ρυθμό ολικής πνοής που βοηθάει τον εγκέφαλο να έχει μια αναπάντεχη εγρήγορση και διαύγεια, γεγονός που αναπτύσσει το σθένος και την σταθερά δημιουργική συμπεριφορά μέσα στις αλλαγές που ζούμε.

Το Tai Chi Chuan ως θεραπευτική μέθοδος

Χαίρομαι πάρα πολύ όταν διαβάζω κείμενα που αφορούν όχι μόνο την μαχητική πλευρά του tai chi αλλά και την θεραπευτική. Όλο και με μεγαλύτερη ταχύτητα διαδίδονται τα οφέλη αυτής της ευγενικής τέχνης την οποία μπορούν να εξασκήσουν άνθρωποι διαφόρων ηλικιών εξ' αιτίας των ευεργετικών αποτελεσμάτων στην υγεία γενικότερα αλλά και στην καλυτέρευση κάποιων ασθενειών ειδικότερα. Η εξάσκηση στο tai chi δίνει στο πνεύμα και στο σώμα ζωτικότητα, ευεξία και ισορροπία. Σύμφωνα με την κινέζικη ιατρική όταν η ενέργεια του σώματος δεν κυκλοφορεί ελεύθερα δια μέσου των μεσημβρινών (ενεργειακά κανάλια) “μπλοκάρει” και αυτό γίνεται αιτία πολλών ασθενειών. Οι απαλές και αρμονικές κινήσεις του tai chi μαζί με την διευρυμένη αναπνοή διανοίγουν την ελεύθερη κίνηση της ενέργειας και τα θετικά αποτελέσματα είναι σχεδόν άμεσα. Αργά και σταθερά μέσα από την επανάληψη ο νους ησυχάζει, ο τρόπος που “κοιτάμε” την καθημερινότητα δεν είναι τόσο αγχώδης και τα πράγματα μπαίνουν σε τάξη και στην εσωτερική μας κατάσταση αλλά και στην εξωτερική. Όχι μόνο αντιλαμβανόμαστε την δική μας ενέργεια αλλά και την δυνατότητα να την κατευθύνουμε εκεί που επιθυμούμε.

Είναι ευτυχές γεγονός ότι εκτός από τους εναλλακτικούς θεραπευτές τώρα πια και οι γιατροί της κλασσικής ιατρικής μιλούν στους ασθενείς τους για τα ευεργετικά αποτελέσματα επί της υγείας που επιφέρει αυτό το είδος της άσκησης . Για να δούμε αναλυτικότερα που μας βοηθάει το tai chi μετά από πολλές μελέτες που έχουν γίνει.

-Δυναμώνει την καρδιά και βοηθάει στην καλή κυκλοφορία του αίματος. Εισπνέοντας και εκπνέοντας με μεγαλύτερο εύρος τονώνεται το κυκλοφορικό σύστημα, ενισχύεται η ικανότητα των τριχοειδών αγγείων και οξυγονώνεται περισσότερο το αίμα. Η λειτουργία της καρδιάς βελτιώνεται και εμποδίζεται η εμφάνιση διαφόρων καρδιακών παθήσεων.

• Βοηθάει στην καλύτερη ισορροπία του σώματος και έτσι μειώνεται ο κίνδυνος πτώσεων και ατυχημάτων. Επίσης αυτή η ήπια επαναλαμβανόμενη άσκηση συντελεί στην ευκινησία και την ευελιξία του σώματος. Κυκλοφορούν πια πολλά βίντεο στο διαδίκτυο με ανθρώπους της τρίτης ηλικίας στη Δύση που ασκούνται στο tai chi με την επίβλεψη των γιατρών τους και να είναι πολύ χαρούμενοι με αυτό. Στην Κίνα βέβαια είναι μέρος της παράδοσης τους να ασκούνται οι γέροντες και μάλιστα πολλοί δάσκαλοι μεγάλης ηλικίας σε επιδείξεις που κάνουν δείχνουν τις ικανότητές του που μας αφήνουν άφωνους πολλές φορές. Και εδώ να προσθέσω την προσωπική εμπειρία από τον δάσκαλό μου master Chen Xiaowang που συμπλήρωσε πρόσφατα τα εβδομήντα χρόνια. Οι επιδείξεις του ξεπερνούν σε χάρη, ομορφιά και δύναμη πολλούς νεότερους. Τα μαθήματά του είναι γεμάτα ενέργεια και κανείς δεν μπορεί να διακρίνει την πραγματική του ηλικία. Μοιάζει πολύ νεότερος!
• Αυξάνει την μυϊκή δύναμη, βελτιώνει την λειτουργία των ισχύων, των αρθρώσεων και των μυών. Επίσης αποτρέπει την εμφάνιση πόνων στην πλάτη και προβλημάτων στη σπονδυλική στήλη.
• Βοηθάει στο έλεγχο των επιπέδων χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης.
• Είναι ολοφάνερα σε όσους ασκούνται τακτικά τα θετικά αποτελέσματα για την διαχείριση του στρες, τους άγχους και την βελτίωση στην ποιότητα του ύπνου.
• Η βαθιά κοιλιακή αναπνοή έχει ευεργετική επίδραση στα εσωτερικά όργανα κάνοντας ένα βαθύ αλλά ταυτόχρονα και ελαφρύ μασάζ.
• Μαρτυρίες ανθρώπων με παραμορφωτική αρθρίτιδα και σκλήρυνση κατά πλάκας, μας μεταφέρουν πληροφορίες για την βελτίωση της υγείας τους σε ικανοποιητικό βαθμό.
• Αυξάνει την ενέργεια, την αντοχή και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
• Βοηθάει επίσης πολύ το αναπνευστικό σύστημα του οργανισμού μας γιατί μαθαίνουμε να χρησιμοποιούμε τους πνεύμονες σε όλο τους το εύρος γεγονός που τους κρατάει υγιείς και ισχυρούς. Η αύξηση της ποσότητας του αέρα σε κάθε αναπνοή μεταφέρει περισσότερο οξυγόνο στο αίμα και ως εκ τούτου όλοι οι ιστοί και τα όργανα αναζωογονούνται και μέσα από την χαλάρωση ο αέρας φτάνει όχι μόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα αλλά και μέχρι τις φτέρνες που μας συνδέουν με τη γη και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
• Ρυθμίζει τον μεταβολισμό, ασκεί την μνήμη, καλλιεργεί την προσοχή στο μέγιστο και είναι μια αληθινή πηγή νεότητας και γενικότερης ευημερίας του σώματος και του νου.
• Καλλιεργεί έναν ειρηνικό χαρακτήρα, την ευγένεια και το ήθος.

Ο δάσκαλός μου Π. Κουρόπουλος -που έφερε και το tai chi στην Ελλάδα- αυτήν την όψη της άσκησης καλλιεργούσε και το έλεγε ξεκάθαρα. Όταν πρωτογνώρισα το tai chi οι λόγοι που με οδήγησαν στην αφοσίωση και την συνεχή εξάσκηση ήταν λόγοι υγείας. Αφορούσαν το φυσικό σώμα που είναι βέβαια σε σύνδεση με το συναισθηματικό και ψυχολογικό σώμα.

Τα αποτελέσματα ήταν ακαριαία, άμεσα. Θυμάμαι πώς ήμουν όταν διάβηκα για πρώτη φορά την πόρτα της σχολής και πώς βγήκα όταν τελείωσε το μάθημα. Το θυμάμαι σαν και τώρα γιατί μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση. Εκείνο το βράδυ έβρεχε και καθώς διέσχιζα ένα πάρκο σήκωσα το βλέμμα -που το είχα πάντα στραμμένο προς τα κάτω από το βάρος των προβλημάτων- και αντίκρισα ένα υπέροχο φεγγάρι που έριχνε το φως του στα βρεγμένα φύλλα των δέντρων προσδίδοντάς τους ένα ακτινοβόλο σπινθήρισμα. Ο νους μεταστράφηκε γιατί αυτό το “ποιητικό” θα μπορούσα να πω σκηνικό, με έφερε σε επαφή με την ομορφιά της φύσης που είχα πραγματικά πολύ καιρό να παρατηρήσω. Αυτή η φευγαλέα ομορφιά που διέκρινα μέσα από το σκοτεινό βάθος των προβλημάτων μου άνοιξε την πόρτα. Ένοιωθα καλύτερα χωρίς να ξέρω ακριβώς γιατί και το μυαλό μου γαλήνιο μετά από την ήσυχη εξάσκηση στο tai chi σαν να έκανε χώρο στο φως και την ελπίδα να διαπεράσουν τον πανικό, την μοναξιά και την απελπισία που ένοιωθα τότε. Εκείνη τη στιγμή αποφάσισα να πηγαίνω στα μαθήματα και ας μην γνώριζα σχεδόν καθόλου το σύστημα αυτό. Δεν ζητούσα και τίποτα περισσότερο... το αίσθημα που είχα βγαίνοντας από το μάθημα ήταν αρκετό για να με κρατήσει συνεπή απέναντι σε πειθαρχίες σκληρές που ήταν απαραίτητες στην δική μου περίπτωση για να καταλάβω. Τελικά η στάση της αποδοχής, της ουσιαστικής επαφής με αυτό που μου συνέβαινε και της εμβάθυνσης στην άσκηση ήταν ο οδηγός που με οδήγησε με σιγουριά και σταθερότητα στην αλλαγή της ζωής μου. Να προσθέσω επίσης ότι η εξάσκηση σε όλες τις πολεμικές τέχνες δεν είναι από μόνη της πανάκεια για τη λύση των προβλημάτων μας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η προσωπική επιλογή της αλλαγής που επιθυμούμε για την ζωή μας και την θέση που επιλέγουμε να κρατήσουμε απέναντι σε έναν κόσμο βίαιο και απάνθρωπο. Ευτυχώς που η οικογένεια των ανθρώπων που παλεύουν για την ομορφιά και την ειρήνη μεγαλώνει και αυτό με οπλίζει με την δύναμη, θάρρος και ελπίδα να συνεχίσω την πορεία μου προσθέτοντας το δικό μου λιθαράκι για ένα καλύτερο αύριο.

Η πορεία της γυναίκας στις πολεμικές τέχνες

Ένα σύντομα βλέμμα στο παρελθόν σε σχέση με την θέση της γυναίκας στην κοινωνία μας, δείχνει ξεκάθαρα ότι το πέρασμα από την μητριαρχική στην πατριαρχική κοινωνία τοποθέτησε την γυναίκα σε μειονεκτική θέση. Από τότε πέρασαν πάρα πολλά χρόνια μέχρι να γίνουν πραγματικά αποδεκτές οι ικανότητες και οι αρετές της. Ακόμα και το δικαίωμα της ψήφου άργησε πολύ. Το 1920 στην Αμερική δόθηκε καθολική ψήφος στις γυναίκες και στην Ελλάδα μόλις το 1930.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι προσπάθειες για ισότιμη διαχείριση των γυναικών ήταν σκληρές. Πολλές φορές και στην προσπάθεια διεκδίκησης μιας καλύτερης ζωής, έγιναν λάθη, η γυναίκα σαν να έχασε τη θηλυκή της φύση και ένας από τους λόγους ήταν ότι, μια ανδρική συμπεριφορά άνοιγε το δρόμο για να ληφθούν σοβαρά υπ' όψιν τα δικαιώματα της. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι και στο χώρο του σπιτιού, πολλές φορές η βία και η κακοποίηση ήταν και είναι -ακόμα και στις μέρες μας- παρούσα. Επίσης και στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο, προερχόμενη από τις θρησκευτικές και κοινωνικές προκαταλήψεις, η μεταχείριση της γυναίκας είναι πραγματικά απαράδεκτη.

Όλες οι δραστηριότητες μέσα σε μια κοινωνία χρωματίζονται από τις επικρατούσες αντιλήψεις. Φυσικά και ο χώρος των πολεμικών τεχνών δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος από αυτό. Ένας χώρος κατ' εξοχήν ανδρικός. Μόνο δάσκαλοι έδιναν διδασκαλία. Γυναίκες πολύ σπάνια ίσως και ποτέ. Αυτό είναι φυσικό από μια πλευρά γιατί οι άνδρες πολεμούσαν από την παλαιολιθική εποχή ενώ και οι γυναίκες έμεναν πίσω να φροντίζουν το σπίτι και τα παιδιά. Ο καθένας έκανε αυτό που ήταν ικανότερος. Και βέβαια έτσι είναι η φύση. Μέσα από αυτήν και κατ' επέκταση από το σύμπαν, αντιληφθήκαμε ως ανθρώπινο είδος τις έννοιες του Γιν και του Γιανγκ ή με όποιον άλλο τρόπο εκφράστηκαν οι συμπληρωματικοί πόλοι.

Μια γυναίκα έχει μια διαφορετική ποιότητα από ότι ένας άνδρας. Και βέβαια δεν είναι συγκρίσιμα στοιχεία με την έννοια του καλύτερου ή χειρότερου. Η γυναίκα είναι το βαθύ Γιν από τη φύση της και ο άνδρας το λαμπρό Γιανγκ. Το Γιν είναι υποχωρητικό σαν το νερό, σκοτεινό, μαγικό μέσα από την εσωτερική του φύση, συνδέεται με τη σελήνη, γεννάει, εμπεριέχει τη δύναμη μέσα από την μαλακότητα. Οι αρετές της μητρότητας/φροντίδας είναι διάχυτες και εκφράζονται με διάφορους τρόπους. Ο άνδρας είναι η δημιουργική φωτιά, ο ήλιος. Το Γιανγκ είναι κατακτητικό, το φως απλώνεται και όλα είναι φανερά στον έξω κόσμο. Η δύναμη αναδύεται μέσα από την κίνηση και η δράση σε σχέση με την προστασία της οικογένειας είναι ένα αρχέγονο καθήκον με πολλαπλές εκδηλώσεις. Το Γιν και Γιανγκ ενώνονται, το νερό με τη φωτιά δημιουργούν την ζωή και τα χίλια μύρια όσα αντιλαμβανόμαστε στο σύμπαν μας. Αυτή είναι η ισορροπία και η αρμονία όταν η μία ποιότητα εμπεριέχει και διαδέχεται την άλλη.

Ο τροχός της ζωής γυρίζει, έτσι όλα αλλάζουν. Η γυναίκα στην Ελλάδα βρήκε την θέση της στην κοινωνία αλλά και στο ντότζο. Διαχειρίζεται την ενέργειά, τις ικανότητες της και τις προβάλει προς τα έξω χωρίς φόβο και αμφιβολίες. Βέβαια μιλάω από την δική μου μεριά σαν γυναίκα. Είμαι στο χώρο των πολεμικών τεχνών περισσότερο από τριάντα χρόνια. Είναι αλήθεια ότι στις αρχές της πορείας μου αντιμετώπιζα που και που μερικά βλέματα απαξίωσης όταν συμμετείχα σε πολυπληθή σεμινάρια. Μου θύμιζαν τους άντρες οδηγούς που έλεγαν στις γυναίκες όταν άρχισαν να οδηγούν “δε πας να πλύνεις κανένα πιάτο καλύτερα;”. Εννοείται ό,τι αυτό το κοίταγμα ανήκε σε άτομα που δεν φημίζονταν για την εσωτερική τους καλλιέργεια παρά μόνο για την φυσική/εξωτερική τους δύναμη. Δεν πτοήθηκα καθόλου και συνέχισα με εργαλείο την ευγενική τέχνη του tai chi και του διαλογισμού να ανακαλύπτω όμορφες αλλά και δύσκολες πτυχές μιας μαγικής ζωής.

Η ανταλλαγή και η ευγενής άμυλα σιγά σιγά κυριαρχούν στο χώρο μας. Φυσικά η κίνηση του αρσενικού είναι διαφορετική από την κίνηση του θηλυκού. Παρακολουθώντας επίδειξη της ίδιας φόρμα κινήσεων, θα διαπιστώσουμε πόσο διαφορετικές είναι οι ενέργειες, η ατμόσφαιρα θα λέγαμε των ασκουμένων. Ο καθένας έχει την δική του ποιότητα αλλά οι αρχές της άσκησης είναι ίδιες για όλους. Η ομορφιά αναδύεται και από τα δύο φύλα και είναι μοναδική αφού ο καθένας μας είναι μοναδικός. Οι γυναίκες δεν φοβούνται να εκτεθούν πια, να αναλάβουν την ευθύνη της δασκάλας και να προχωρήσουν μπροστά. Όλο και περισσότεροι άνδρες συμμετέχουν σε μαθήματα πολεμικής τέχνης με εκπαιδευτή γυναίκα, γεγονός που πριν λίγα χρόνια δεν ήταν και τόσο συνηθισμένο φαινόμενο.

Η εμπειρίες στην συνεργασία μου με άνδρες εκπαιδευτές στο χώρο των πολεμικών τεχνών με έχουν “πλημμυρίσει” με τις καλύτερες εντυπώσεις. Έχουμε ανταλλάξει γνώσεις και συναισθήματα πολύ όμορφα. Υπάρχει σεβασμός και εκτίμηση. Το ίδιο αισθάνονται και άλλες γυναίκες απ' ό,τι έχουμε μοιραστεί στις συζητήσεις μας.

Τελικά όλοι είμαστε μαθητές και δάσκαλοι με κάποιο τρόπο. Όσο πιο επιμελής και ταπεινός είσαι σαν μαθητής, αλλάζοντας θέση στην σπείρα της εξέλιξης, τόσο πιο υπεύθυνος θα είσαι σαν εκπαιδευτής. Η αφοσίωση στην παράδοση και σε αυτούς που την φέρουν και την μεταδίδουν -όποιο σύστημα και αν ακολουθεί ο καθένας μας-, γίνεται οδηγός για την καλλιέργεια των προσωπικών αρετών, της δύναμης και της εν συναίσθησης. Με αυτόν τον τρόπο μας δίνεται η δυνατότητα να αποφεύγουμε ανώριμους πειραματισμούς -που δυστυχώς κερδίζουν χώρο μέσα από το πνεύμα του new age-, εγωκεντρικούς δασκάλους και ψευδαισθήσεις μιας εσωτερικής ανεπάρκειας που φτιάχνει εικόνες που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Είμαι ευγνώμων πραγματικά για τους ευγενείς συμμαθητές μου, συνεργάτες αλλά και μαθητές που με την εμπιστοσύνη τους, την αναγνώριση και τον σεβασμό συντελούν και αυτοί με τον τρόπο τους στο να νοιώθω -σαν γυναίκα στον χώρο των πολεμικών τεχνών-, άξια και ικανή να βαδίζω αυτό το μονοπάτι που με εμπιστοσύνη και ταπεινότητα εναποθέτω τα όνειρα και τις προθέσεις μου για έναν καλύτερο κόσμο.

Η αξία του διαλογισμού στις πολεμικές τέχνες

 

Διαλογισμός είναι μια κατάσταση βαθειάς συγκέντρωσης. Μέσα από την τακτική πρακτική σε αυτό, ο ασκούμενος μαθαίνει  να χαλαρώνει και να αναπτύσσει την συνειδητότητα σε σχέση με τον εαυτό του. Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της συγκέντρωσης της προσοχής είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της άσκησης του διαλογισμού. Ο νους μαθαίνει την προσήλωση στο σημείο που επιλέγουμε να προσέχουμε. Οι πιθανότητες διάσπασης της προσοχής ελαχιστοποιούνται και η πρόκληση ως προς την επίτευξη αυτού είναι μεγάλη γιατί ο νους συνέχεια ‘γεννάει’ σκέψεις, ταυτίζεται με αυτές, τακτοποιεί και ελέγχει τα πράγματα υποτίθεται αλλά πολλές φορές έρχεται η ίδια η ζωή να ανατρέψει τα σχέδια. Μόνο η ανάπτυξη  της ευελιξίας μας βοηθάει να προσαρμοστούμε στις αναπάντεχες αλλαγές που  - τις πιο πολλές φορές- ξαφνικά εμφανίζονται στη ζωή μας.

Δεν είναι εύκολο να ησυχάσει ο νους και να προσηλωθεί κάπου. Οι ιδέες, τα συναισθήματα, οι επιθυμίες και ένα σωρό άλλα αναπαράγονται με μεγάλη ταχύτητα μέσα μας. Το να μπορεί κάποιος να έχει επίγνωση αυτού του πράγματος και με την θέλησή του να το σταματάει είναι ένα από τα πολλά οφέλη που αποκομίζουμε από την άσκηση του διαλογισμού και επίσης κάτι πολύ σημαντικό  στην εφαρμογή των  πολεμικών τεχνών. Η εσωτερική σιγή, η εστιασμένη προσοχή και η αυξημένη εγρήγορση είναι οι αρετές που βοηθούν στην πληρέστερη αντιμετώπιση του αντιπάλου ή ακόμα και του ίδιου μας του εαυτού όταν ‘ξεφεύγει’ σε μονοπάτια που δεν είναι μια συνειδητή επιλογή.

Στις πολεμικές τέχνες μαθαίνουμε μέσα από την διαδοχή των κινήσεων να εφαρμόζουμε τις αρχές αυτών των τεχνών και μέσα από την πολιτισμική παράδοση που διέπει κάθε σύστημα να ερχόμαστε σε επαφή με το φιλοσοφικό ή μεταφυσικό του υπόβαθρο. Μια μικρή ιστορική αναδρομή θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πως συνδέθηκε ο διαλογισμός με αυτές τις τέχνες. Σύμφωνα με την παράδοση ο Μποντιντάρμα ήταν αυτός που εισήγαγε τον διαλογισμό. Γεννήθηκε το 440μΧ στη Ν. Ινδία και ως γιος βασιλιά γνώριζε πολεμικές τέχνες. Θεωρήθηκε ιδρυτής του Κουνγκ Φου. Έφτασε στην Κίνα το 525μΧ και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του στο ναό Σαολίν. Διαλογίστηκε για εννιά χρόνια σε μια σπηλιά βλέποντας έναν γυμνό τοίχο. Εκείνη την εποχή ο Βουδισμός Μαχαγιάνα είχε ήδη διαδοθεί στην Κίνα, και ο Μποντιντάρμα θεωρούσε ότι η πρακτική του διαλογισμού ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη σε υψηλά επίπεδα της πολεμικής τέχνης δια μέσου αυτής της συγκεκριμένης πνευματικής πειθαρχίας. Ο ιάπωνας μοναχός Ντογκέν ταξίδεψε στην Κίνα και επιστρέφοντας στην Ιαπωνία μετέφερε όλη αυτή την γνώση και έτσι το Τσαν έγινε Ζεν.

Οι  πολεμιστές εκείνης της εποχής που έρχονταν αντιμέτωποι με το θάνατο κάθε στιγμή, διέκριναν ότι η άσκηση του διαλογισμού τους καλλιεργούσε ποιότητες όπως  αυτοέλεγχος,  επίγνωση, αυτοπεποίθηση, συνείδηση της κάθε στιγμής και επίσης βοηθούσε στην διατήρηση ενός γαλήνιου και ήσυχου νου, απαραίτητη προϋπόθεση για την ευνοϊκή εξέλιξη της μάχης. Οι σαμουράι ήταν από τους πρώτους που αναγνώρισαν την αξία του διαλογισμού και χρησιμοποιούσαν τις πολεμικές τέχνες σαν μονοπάτι για την πνευματική τους εξέλιξη. Οι επαγγελματίες στρατιώτες εκπαιδεύονταν σε βουδιστικά  μοναστήρια και αυτό τους έκανε ξεχωριστούς γιατί γνώριζαν εκ βαθέων την τέχνη του πολέμου αλλά και της ειρήνης. Μέσα από την συνεχή πρακτική αναγνώρισαν ότι ο εγωισμός ήταν από τους μεγαλύτερους αντιπάλους και η πνευματική ωριμότητα ήταν προτεραιότητα. Η ακεραιότητα, η ανάπτυξη του χαρακτήρα και η ειρήνη ήταν το κύριο ενδιαφέρον τους. 

Από τότε μέχρι και σήμερα όλοι οι σημαντικοί δάσκαλοι πολεμικών τεχνών εντάσσουν την άσκηση του διαλογισμού σαν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη τους. Είναι αλήθεια ότι η καλλιέργεια του χαρακτήρα, ώστε να μπορεί να μείνει κάποιος εσωτερικά και εξωτερικά ακέραιος, είναι το κύριο μέλημα των μαθητών γιατί ακριβώς αν δεν είσαι σιωπηλός εσωτερικά, αποστασιοποιημένος από συναισθήματα και σκέψεις δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις κανέναν. Και αυτό συμβαίνει γιατί αν δεν ησυχάζεις εσωτερικά πολύ εύκολα μπορείς να χαθείς στους δαιδάλους της προσωπικότητας κάνοντας λάθος αξιολόγηση των περιστάσεων. Η σιγή του νου που επιτυγχάνεται με τον διαλογισμό φέρνει εξαιρετικά αποτελέσματα όχι μόνο κατά την διάρκεια της άσκησης των πολεμικών τεχνών και της αντιμετώπισης του αντιπάλου αλλά και στη ζωή μας. Ο άνθρωπος που έχει συνείδηση στο τι του συμβαίνει και μπορεί ήσυχα ‘να αφουγκραστεί’ τις υπάρχουσες συνθήκες σίγουρα θα ελιχτεί μέσα στη καθημερινότητα με ευελιξία και ξεκάθαρη στάση. Στις μέρες μας αν λάβουμε υπ’ όψιν και τις παγκόσμιες εξελίξεις οι αναγκαιότητα ‘εσωτερικών πολεμιστών’ νομίζω ότι είναι ξεκάθαρη αν θέλουμε να βιώσουμε και να μεταφέρουμε στα παιδιά μας έναν καλύτερο κόσμο.   

 Σήμερα δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε αντιμαχόμενα βασίλεια αλλά έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια ζωή που συνήθως είναι δύσκολη σε διάφορα επίπεδα. Η κατάκτηση της τεχνικής δεν είναι και η απόδειξη ότι κάποιος γνωρίζει την πολεμική τέχνη που έχει επιλέξει. Η εσωτερική καλλιέργεια είναι το πιο σημαντικό στοιχείο.

 Ο μακρόκοσμος και ο μικρόκοσμος συνδέονται, «Γνώρισε το εαυτό σου και έτσι θα γνωρίσεις το σύμπαν και τους θεούς» αναγραφόταν στο μαντείο των Δελφών. Η αντίληψη των αρχών του σύμπαντος καθορίζει την πολεμική τέχνη που γίνεται ένα μέσον για να εκδηλωθούν. Ακινησία και κίνηση εμπεριέχουν το ένα το άλλο.

Η κατανόηση ότι ή ίδια η πολεμική τέχνη είναι διαλογισμός θα μας βοηθήσει να αναπτυχθούμε πληρέστερα και να εκφράσουμε τις ικανότητές μας χωρίς παρεμβολή σκέψης με αποτέλεσμα κάθε αντίδραση μας σε οτιδήποτε συμβαίνει να είναι σωστή, αυθόρμητη και ακαριαία.

 

                                                      Η άσκηση στη φύση

Γαία, ο πλανήτης μας. Φύση, η μεγάλη μητέρα. Γιατί μητέρα; γιατί “γεννάει”. Γεννάει συνεχώς...ορυκτό βασίλειο, φυτικό βασίλειο, ζωικό βασίλειο και ανθρώπινο. Φύση, ο μεγάλος Δάσκαλος. Ναί...ο μεγάλος Δάσκαλος. Μέσα από την παρατήρησή της ο άνθρωπος οδηγήθηκε ανά τους αιώνες στην κατανόηση των συμπαντικών νόμων και οι λαοί δημιούργησαν τις κοσμογονίες τους ανάλογα με τον τρόπο που αντιλαμβάνονταν αυτό που συνέβενε. Είναι γεγονός ότι η συνειδητή παρατήρηση της Φύσης μας μαθαίνει συνεχώς. Συμπεριφορές, αλληλεπιδράσεις, ισορροπίες, αντιδράσεις, συνύπαρξη.

Η άσκηση στη φύση είναι απαραίτητη. Οι δάσκαλοι όχι μόνο των πολεμικών τεχνών έφευγαν πολλές φορές μακριά από τις πολύβουες πόλεις για να ανέβουν στα βουνά, να ησυχάσουν και να αφουγκραστούν βαθύτερα την ίδια την φύση που είναι στην προέκτασή της ο ίδιος ο εαυτός. Γιατί όλα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Δεν είμαστε ξεκομένοι από αυτό που συμβαίνει δίπλα μας και μέσα μας. Όλα σχετίζονται με το έναν ή τον άλλο τρόπο. Και αυτό έγινε αντιληπτό μέσα από την μακροχρόνια παρατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Όταν είσαι μόνος και αφουγκράζεσαι, είτε μέσω διαλογισμού, άσκησης ή ακόμα και μέσα από έναν απλό περίπατο ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα στη φύση, μπορείς να αντιληφθείς από τις μικρές ανεπαίσθητε κινήσεις, -όπως το βούισμα του μικρού εντόμου, τον ήχο που κάνει ο αέρας όταν διαπερνάει τις φυλλωσιές των δέντρων, ο ήχος του νερού καθώς κυλάει-, μέχρι και μεγαλύτερες με προέκταση το μεγαλειώδες σύμπαν. Ας προσεγγίσουμε λίγο καλύτερα.

Αέρας. Ζωτικός, λεπτεπίλεπτος, αναζωγονητικός, κινητικός. Στροβιλίζει, ξηραίνει, προωθεί. Προσέχοντας την αναπνοή αντιλαμβάνεσαι αυτή καθαυτή την λειτουργία της σχέσης εισπνοής/εκπνοής και κατ' επέκταση την λειτουργία του εσωτερικού/εξωτερικού. Η επιδερμίδα είναι αυτό που τοποθετεί την διαχωριστκή γραμμή του μέσα/έξω. Η συμπεριφορά του ανέμου πολλές φορές μοιάζει με τις σκέψεις μας. Άλλες φορές το απαλό αεράκι και άλλες φορές η θύελλα. Έτσι και οι σκέψεις μας, άλλοτε γαλήνιες δημιουργικές και άλλες φορές βιώνουμε την ισοπέδωση μέσω νοητικής θύελλας.

Νερό. Ροή, ευελιξία, προσαρμοστικότητα, αλλαγή. Ποτάμια, ρυάκια, πηγές, θάλασσες, υπόγεια νερά, υπέργεια. Όπου υπάρχει νερό δημιουργείται η ίδια η ζωή. Προσέχοντας αυτό το στοιχείο και τις ιδιότητές του, μαθαίνεις να φέρνεις αυτές τις ποιότητές στην άσκηση, στον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων, στην ίδια τη καθημερινότητα. Η δημιουργία και η ανάπτυξή μας μέσα στον αμνιακό σάκο. Είμαστε νερό κατά 75%. Το νερό συνδέεται με τα συναισθήματα. Πολλές φορές σαν την πλημμύρα κατακλυζόμαστε από διάφορα συναισθήματα που να πνιγόμαστε μέσα σε αυτά και να χάνουμε την ουσία μας ή άλλες φορές να πλατσουρίζουμε παίζοντας και αναγνωρίζοντας πώς νοιώθουμε κάθε φορά. Η συναισθηματική ωρίμανση είναι εφικτή μέσα από την αυτογνωσία, την παρατήρηση και την αποδοχή. Απαραίτητη για την προσωπική πορεία του καθένα μας. Και βέβαια η μεγάλη αναφορά στο συναίσθημα της Αγάπης. Η αγάπη είναι νερό. Δίνει ζωή, θρέφει, δημιουργεί σχέσεις, ανοίγει τους δρόμους για όλα τα επίπεδα.

Ξύλο. Σταθερότητα, ισορροπία, αργή κίνηση, ομορφιά. Πόσες φορές έχουμε διαβάσει αλλά και αντιληφθεί την παρομοίωση του δέντρου με το ανθρώπινο σώμα στην άσκησή μας. Οι ρίζες του τα πόδια, ο κορμός το σώμα και κλαδιά τα χέρια. Μιμούμενοι την ανάπτυξη του δέντρου συνδεόμαστε προς τα κάτω και προς τα πάνω. Βυθίζουμε τις ρίζες μας βαθειά μέσα στη γη και έτσι έχουμε σταθερότητα. Όσο πιο βαθειά τις στέλνουμε τόσο πιο σταθεροί θα είμαστε στα φυσήματα του ανέμου. Το σώμα αναπτύσσεται όπως ο κορμός του και τα χέρια μας/κλαδιά ανοίγουν προς όλες τις κατευθύνσεις. Η κορυφή του κεφαλιού μας συνδέει με τον ουρανό και έτσι οι ζωογόνες ακτίνες του ήλιου εισέρχονται και θρέφουν ολόκληρο το σώμα. Το μπαμπού χρησιμοποιείται πολλές φορές σαν παράδειγμα για την στάση μας αφού μία από τις ιδιότητές του είναι να φτάνει λυγίζοντας μέχρι τη γη χωρίς να σπάει στα ισχυρά καιρικά φαινόμενα.

Φωτιά. Ο μεγάλος αλχημιστής. Ο ίδιος ο ήλιος, η φωτιά της καρδιάς των όντων. Ο κεραυνός. Συνεχής αλλαγή, αλχημεία, φως. Ο πυρήνας της γης μας φωτιά. Όταν η φωτιά ενώθηκε με το νερό δημιουργήθηκε η ζωή. Η μικρή φλόγα του κεριού μπορεί να επεκταθεί σε τεράστια πυρκαγιά, το χαρακτηριστικό της διάχυσης. Έτσι και η άσκηση αλλάζει όταν εκτελείται με κυριάρχο στοιχείο τη φωτιά. Γρήγορη, επεκτατική μέσω εκτινάξεων, αποφαστιστική. Η ίδια η μάχη.

Γη. Η μητέρα που μέσα στα σπλάχνα της γεννάει τα τέσσερα στοιχεία και τις ενεργειακές τους ποιότητες. Η εμπιστοσύνη, η γείωση, η σύνδεση μαζί της κατά την διάρκεια της πρακτικής απαραίτητο συστατικό αφού από εκεί ανασύρουμε την δύναμη της εκτίναξης της ενέργειας προς τα έξω και όχι μόνο.

Η άσκηση σε εξωτερικό χώρο βελτιώνει την υγεία μας και ας μην ξεχνάμε ότι η ιατρική της ανατολής αλλά και της αρχαίας Ελλάδας ανακάλυψε δρόμους θεραπείας μέσα από την μελέτη των φυσικών φαινομένων και την σύνδεσή τους με την λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Φύση ο μεγάλος θεραπευτής. Η παρατήρηση πληθώρας καταστάσεων που εναλλάσονται κάνοντας πρακτική μέσα από ένα επίπεδο εσωτερικής γαλήνης, μας δίνει την δυνατότητα ανάπτυξης και βαθύτερης καλλιέργειας των πέντε αισθήσεων. Η όραση διευρύνεται και το οπτικό πεδίο αλλάζει. Η όσφρηση γίνεται πιο ευαίσθητη, η ακοή ανοίγει προς όλες τις κατευθύνσεις, η γεύση ευαισθητοποιείται με την συνειδητής κατάποσης του σάλιου, η αφή δια μέσου της αισθαντικοτητας γίνεται όλο και πιο ευαίσθητη γιατί 'κατοικούμε' όλο και καλύτερα στον κενό χώρο ανάμεσα στα χέρια και τα πόδια. Ο ορίζοντας διευρύνεται, τα χρώματα των φυτών, ο καθαρός αέρας, το άκουσμα του νερού, ο βόμβος των εντόμων, το τραγούδι των πουλιών η ζεστασιά του ήλιου και η εισπνοή του φωτός ανοίγουν άλλους δρόμους ενατένισης του κόσμου. Ενός κόσμου που ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος ισορροπούν, είναι άμμεσα συνδεδεμένοι και ο ένας καθρεφτίζει τον άλλο. Μέσα στη φύση όλα αυτά γίνονται εύκολα προσβάσιμα όταν κάποιος ησυχάζει και αφουγκράζεται αυτό που συμβαίνει εσωτερικά και εξωτερικά. 'Ολες οι εποχές προσφέρονται για πρακτική στα βουνά στις πανέμορφες παραλίες δίπλα στη θάλασσα, δίπλα στα ποτάμια, μέσα στα δάση. Κάθε εποχή έχει τις ομορφιές της αλλά απαιτείται ιδιαίτερα καλή φυσική κατάσταση όταν το κρύο είναι έντονο.

Η παρατήρηση των φυσικών φαινομένων διά μέσου της ΄τέχνης΄ μας γίνεται η φιλοσοφική λίθος για περαιτέρω εξέλιξη και ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματος.

Παγωμένο Νερό και Λιωμένος Πάγος

Όταν κάνει κρύο, το νερό παγώνει και μετατρέπεται σε πάγο. Όταν κάνει ζέστη, ο πάγος λιώνει και γίνεται νερό. Εκείνο που αντιλαμβάνομαι, καθώς το αναλογίζομαι, είναι το Τάο της επίτευξης του σοφού ή του συνηθισμένου ανθρώπου.

Αρχικώς η ανθρώπινη φύση είναι ουσιαστικά αγαθή. Αρχικώς δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στον σοφό και στον συνηθισμένο άνθρωπο. Μόνο εξαιτίας της ενέργειας και των αποκτημένων συνηθειών, αρχίζει να σχηματίζεται μια διαφορά ανάμεσα στο σοφό και τον κοινό άνθρωπο. Εκείνοι που είναι αγαθοί είναι σαν το νερό. Εκείνοι που δεν είναι αγαθοί είναι σαν τον πάγο. Το γεγονός ότι οι σοφοί μπορούν να γίνουν συνηθισμένοι άνθρωποι και συνηθισμένοι άνθρωποι να γίνουν σοφοί, είναι ακριβώς σαν το νερό που γίνεται πάγος και ο πάγος που γίνεται νερό.

Λιου Ι Μινγκ “Η αφύπνιση στο Τάο”

Η αξία των επαναλήψεων στις πολεμικές τέχνες

Είναι αλήθεια ότι για να κατανοήσουμε πραγματικά τις ‘φόρμες’ των πολεμικών τεχνών -είτε έχουν ήπια είτε μαχητική μορφή-, πρέπει να επαναλαμβάνουμε τακτικά την διαδοχή των κινήσεων. Παράδοση χρόνων λέει ότι, για να κατακτήσει κάποιος μία κίνηση πρέπει να την επαναλάβει πέντε χιλιάδες φορές και όταν γίνει αυτό, ο ασκούμενος περνάει στην επόμενη. Αυτό δεν ισχύει σήμερα (όπως και τόσα άλλα εξ’ άλλου), αφού τα πράγματα έχουν γίνει πιο εύκολα και επιφανειακά. Το γεγονός αυτό δεν  υποβιβάζει καθόλου την αξία των επαναλήψεων. Το αντίθετο θα έλεγα.

Επαναλαμβάνοντας τακτικά την σειρά των κινήσεων μιας φόρμας η ανάπτυξη της προσοχής αποκτά όλο και περισσότερη σημασία. Μέσα από την επανάληψη μπορώ να παρακολουθήσω όλο και καλύτερα όχι μόνο το σώμα, το πνεύμα αλλά και τα συναισθήματα. Την διάθεση του αναπνέοντος σώματος. Φεύγουν οι ιδέες και αφουγκράζομαι προσεκτικά αυτό που συμβαίνει. Όταν τηρούμε ξεκινώντας την προπόνησή μας ακίνητη ορθοστασία (Βασική στάση ή στάση του ιππέα ή στάση των τριών σφαιρών κλπ), η συγκέντρωσή διευκολύνεται, εγκαθίσταται σε όλο και περισσότερα σημεία του σώματος και ο νους ησυχάζει. Πριν και μετά από κάθε εξάσκηση στις κινήσεις η σιωπηλή ακινησία είναι αναγκαία. Είναι αναγκαία γιατί προσέχουμε την κατακόρυφη στάση της σπονδυλικής στήλης, τη χαλαρότητα των μυών και των αρθρώσεων, την ελεύθερα διευρυνόμενη αναπνοή, την αίσθηση του βάρους στην άνετη γείωση, την αίσθηση της άνωσης στην ανύψωση του θόλου του κρανίου, την κυκλοφορία της μικρής διαδρομής της ενέργειας (μικροσκοπική τροχιά) αλλά και της μεγάλης ενεργειακής διαδρομής. Ενδίδουμε στην αίσθηση της αναπνοής.

Αφού γίνει η προετοιμασία αρχίζουμε να κινούμεθα και δεν βιαζόμαστε να εκτελέσουμε τις κινήσεις. Αυτό είναι ένα καθοριστικό σημείο. Συνήθως η βιασύνη (μέρος μιας καθημερινής συνήθειας που έχει εγκατασταθεί στη ζωή μας λόγω των ρυθμών της καθημερινότητας) μας κάνει να εκτελούμε τις κινήσεις μηχανικά και με την θέληση. Το σπουδαίο είναι να αφήσουμε την κίνηση να αναπτυχθεί πρώτα στο νου και μετά να αναβλύσει στο σώμα. Πολλές φορές ο master Chen Xiaowang στα σεμινάρια που κάνουμε, μας βάζει να επαναλαμβάνουμε τις κινήσεις νοερά πριν μπούμε σε αυτήν καθαυτή την κίνηση. Λέει ότι η νοερή επανάληψη έχει την ίδια αξία  με την πρακτική. Αφήνουμε τις κινήσεις να ζωντανεύουν πρώτα στο νου, να τις προαισθάνεται το σώμα και να κυλάνε δια μέσου αυτού προς την υλοποίησή τους.

Αν δεν κάνουμε πολλές επαναλήψεις, κατ’ αρχάς, για να κατακτήσουμε το τεχνικό μέρος της κίνησης, δεν είναι εύκολο και εμβαθύνουμε στην ενεργειακή ροή. Σίγουρα πρέπει να είναι έχει απομνημονευθεί η διαδοχή των κινήσεων και να έχουν ξεκαθαρίσει οι λεπτομέρειες. Μόνο εξαντλώντας τη μία κίνηση περνάμε στην επόμενη και έτσι αντιλαμβανόμαστε όλο και πιο καθαρά τι σημαίνει συνεχής και αδιάκοπη ροή του qi. Ο νους ‘ξαστερώνει’ μέσα από την σταθερή παρατήρηση.

Οι επαναλήψεις μας βοηθούν να προσέξουμε όλο και καλύτερα την μετάθεση του βάρους και την ‘εγκατάστασή μας’ πάνω στο πόδι που έχει το βάρος. Έτσι έχουμε την δυνατότητα να συνδεθούμε με τη Γη και να την αφουγκραστούμε. Να την εισπνεύσουμε μεταφέροντας την ενέργειά της μέσα στο σώμα  και σε άλλες φάσεις να εκπνεύσουμε προς αυτήν ότι δεν χρειαζόμαστε πια. Εναποθέτουμε πάνω της με εμπιστοσύνη ότι μας βαραίνει και εκείνη μέσα από τον δικό της αλχημιστικό τρόπο δέχεται και μετασχηματίζει τον κόσμο των φαινομένων. Τα πέλματα και το σημείο της αναβλύζουσας πηγής (Yongquan)  μας επιτρέπουν  την σύνδεσή μαζί της.

Μέσα από την επανάληψη το σώμα δυναμώνει, καλλιεργείται το qi στο dantien και σιγά σιγά  αρχίζει η διαχείριση αυτού μέσα από το κέντρο μας προς τα τέσσερα άκρα. Από εκεί μπορούμε να το κατευθύνουμε προς τα έξω ή όπου αλλού χρειάζεται. Η λεκάνη χαμηλώνει, διανοίγεται το περίνεο και έτσι αποκτά καλύτερη επαφή με το έδαφος ολόκληρο το κορμί. Η στάση χαμηλώνει χωρίς να χάνουμε τους κεντρικούς άξονες της κίνησης. Η άνωση ανυψώνει την κορυφή του κεφαλιού και κρεμόμαστε από τον ουρανό, σαν μαριονέτες. Ενδίδουμε στην βαρύτητα και έτσι έχουμε καλύτερη ‘γείωση’. Ισορροπούμε ανάμεσα σε αυτές τις δύο αντίρροπες δυνάμεις. Αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε μέρα με την ημέρα την εναλλαγή του Yin και του Yang.

Ο νους ησυχάζει και το πνεύμα (shen) είναι συγκεντρωμένο. Έτσι η λεκάνη και η σπονδυλική στήλη τηρούνται στο κέντρο των αντίθετων ροπών των άκρων, στο σημείο όπου εκμηδενίζονται οι αντιθέσεις. Ακινησία στην κίνηση.

Κάθε προσεκτική επανάληψη της άσκησης συντελεί στην καινούργια πρόοδο αφομοίωσης της ροής της  ενέργειας. Ενδίδοντας στην προσοχή κάθε παραμικρής αίσθησης του ρεύματος, οδηγούμεθα στην ολική του βίωση. Όταν αρχίζουμε να αισθανόμαστε ότι κολυμπάμε στο ρεύμα μέσα, η προσεκτική επανάληψη εκλεπτύνει την ποιότητά του και το ενισχύει. Αναπνέουμε από κάθε πόρο της επιδερμίδας.

Είναι φανερό ότι ο μαθητής των πολεμικών τεχνών εάν δεν ησυχάσει μέσα από τις συνεχείς επαναλήψεις, δεν μελετήσει με ακρίβεια τη φόρμα και αν δεν εφαρμόσει τις αρχές της κίνησης, δεν μπορεί να εμβαθύνει όχι μόνο στην τεχνική αλλά στην εσωτερική καλλιέργεια του qi. Η υπομονή λοιπόν είναι από τις πρώτες αρετές που αναπτύσσονται μέσα από την εξάσκηση και τις ατελείωτες επαναλήψεις. Αρετή που μας δίνει την ευκαιρία να μάθουμε να περιμένουμε να εμφανιστεί ότι είναι να εμφανιστεί σε σχέση με τον εαυτό και να αναπτυχθεί η διάκριση και η αισθαντικότητα.

Συνήθως οι μαθητές, όταν είναι αρχάριοι, συζητάνε μεταξύ τους δίνοντας μεγάλη σημασία στον αριθμό των ωρών που κάνει προπόνηση ο καθένας, παραμελώντας την διάρκεια της αφοσίωσης στην τέχνη. Η αξία της άσκησης υπολογίζεται με ώρες πρακτικής και διάφορους νοητικούς συλλογισμούς. Έτσι αρχίζει ένα φαύλος κύκλος σύγκρισης και ανταγωνισμού. Το θέμα είναι η ποιότητα με την οποία αντιμετωπίζει ο μαθητής αυτό που κάνει και οι επαναλήψεις. Η διάρκεια της εξάσκησης ασταμάτητα μέσα στον χρόνο είναι αυτό που ‘μετράει’ και όχι η υπερβολή στην πρακτική τον πρώτο καιρό και μετά  τα παρατάμε γιατί βαριόμαστε και κάνουμε κάτι άλλο. Αυτός είναι ο ενθουσιασμός που μας πιάνει στην αρχή. Το θέμα είναι να είμαστε σταθεροί και επιμελώς να ασκούμεθα  μέσα στο πέρασμα των χρόνων.

 Διά μέσου της σταθερότητας των επαναλήψεων και της υπομονής σίγουρα θα μας προσφερθούν απλόχερα  όλα τα οφέλη για να προχωρήσουμε στη ζωή και γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι καλλιεργώντας την σοφία, την ευγένεια, τη δύναμη και τις αρετές που έχει ο καθένας από εμάς μέσα του.  

       Όταν λέμε «ροή» στις κινέζικες πολεμικές τέχνες.

Ετυμολογία της λέξης Ροή: η συνεχής κίνηση (συνήθως υγρού) προς κάποια κατεύθυνση, συνεχής μεταβολή μιας κατάστασης, η σειρά στοιχείων που το ένα κινείται ή εναλλάσσεται συνεχώς με το άλλο.

Το Τσι είναι η ενέργεια που ζωντανεύει το σώμα, το ρευστό που κινείται και δια μέσου αυτού εκφράζεται η ζωτικότητα στον ανθρώπινο οργανισμό και η λειτουργική του σχέση με τη ζωή. Η ζωτική ενέργεια εκφράζεται δια μέσου της ροής των ενεργειακών ρευμάτων που διαπερνούν αρμονικά στους μεσημβρινούς του σώματος. Δια μέσου της άσκησης καλλιεργείται και αναπτύσσεται αυτή η ροή όσο γίνεται πιο ελεύθερη  και έτσι γεμίζουν οι αποθήκες του Τσι, γεγονός που επιδρά καθοριστικά στην καλή υγεία του ασκούμενου.

Μα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι μαθητές που ασχολούνται με τις κινέζικες πολεμικές τέχνες το πρώτο που μαθαίνουν είναι οι βασικές αρχές της κίνησης, δηλ ο κατακόρυφος και οριζόντιος άξονας, η ισορροπία, οι κατευθύνσεις, οι αρχές της κίνησης του ταντιέν,  η επαφή με την αναπνοή και η αίσθηση του αναπνέοντος σώματος.

Η εκμάθηση, η απομνημόνευση των κινήσεων και η τακτική επανάληψη αρχίζουν να καλλιεργούν την αίσθηση της ενέργειας μέσα στο σώμα. Η συνειδητή επαφή με αυτό που λέμε ενέργεια αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Το Τσι αρχίζει να κυκλοφορεί αβίαστα, το σώμα χαλαρώνει, ζεσταίνεται και ο νους αρχίζει να το οδηγεί. Οι πύλες του σώματος ανοίγουν (δηλ. τα κέντρα των παλαμών, των πελμάτων, η κορυφή του κεφαλιού, το περίνεο, το σημείο ανάμεσα στα νεφρά κλπ) και έτσι μέσα από την εναλλαγή των κινήσεων αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε  όλο και καλύτερα αυτό που συμβαίνει μέσα μας. Εμφανίζονται τα σημεία που η ροή του Τσι είναι μπλοκαρισμένη δια μέσω του πόνου. Μαθαίνουμε να κάνουμε διορθώσεις στη στάση του σώματος και να στέλνουμε την προσοχή και την εκπνοή μας προς αυτά.

Οι ταχύτητες που αναπτύσσουμε μέσα στην καθημερινότητα είναι εξαντλητικές και σύγχρονος τρόπος ζωής με τον καταιγισμό των πληροφοριών και των δραστηριοτήτων ‘κόβει’ την αναπνοή. Νομίζουμε πολλές φορές πως όταν τρέχουμε συνέχεια είμαστε ζωντανοί. Ξεχνάμε την αναπνοή μας. 

 Η ροή σχετίζεται άμεσα με την αναπνοή. Εξαντλούμε την εκπνοή και δεχόμαστε φυσικά την εισπνοή. Οι κινήσεις ακολουθούν τον ρυθμό της αναπνοής. Η κάθε κίνηση στην άσκηση πρέπει να ολοκληρώνεται πλήρως και φυσικά να έρχεται η επομένη. Γέννηση και θάνατος. Ακριβώς έτσι. Πεθαίνει το ένα και αμέσως γεννιέται το άλλο. Πολλές φορές παρομοιάζουμε την διαδοχή των κινήσεων με τα νερά του ποταμού που κυλούν ασταμάτητα. Η συνεχής ροή του νερού είναι δάσκαλος στην άσκησή μας. Όταν ‘ο μεγάλος ωκεανός’ του Τσι κινείται αβίαστα οι κινήσεις γίνονται απαλές, αρμονικές σαν να είμαστε μέσα σε νερό. Η χαλάρωση μπορεί να διαδέχεται αρμονικά την ένταση και η κίνηση συνοδεύεται από βαθιά και ρυθμική αναπνοή. Έτσι εξομαλύνεται και ενισχύεται η ροή της Ζωτικής Πνοής σε ολόκληρο το σώμα, απαλύνεται το άγχος και αποδεσμεύεται η δημιουργικότητα. Το Γιν και Γιανγ διαδέχονται το ένα το άλλο χωρίς διακοπή που είναι και η μικροκοσμική αντανάκλαση του νόμου της φύσης. Η γη, ο ουρανός και το σώμα μας ενώνονται πολύ ήσυχα.

Δια μέσου του διαλογισμού μέσα στην κίνηση μαθαίνουμε τι θα πει συγκέντρωση της προσοχής. Η προσοχή στέλνει ενέργεια στα σημεία που προσέχουμε. Η άσκηση της προσοχής είναι καθοριστικός παράγοντας για την διαχείριση και τη ροή του Τσι. Το Τσι Κουνγκ, το Ται Τσι και το Νέι Κουνγκ είναι συστήματα που που μας μαθαίνουν το έλεγχο της εσωτερικής ενέργεια σύμφωνα με τις αρχές του Ταό . Έτσι γινόμαστε γαλήνιοι, ανιδιοτελείς και η ειρήνη μας ‘πλημυρίζει’ εσωτερικά. Η αρχή των πολεμικών τεχνών έχει να κάνει με την ροή. Ακολουθούμε τη ροή χωρίς προσπάθεια, με ελεύθερη και αβίαστη δράση. Αυτό είναι εξ’ άλλου και το πνεύμα των κινέζικων πολεμικών τεχνών αφού θεωρούν ότι οι νόμοι του σύμπαντος λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο. Πηγαίνοντας με τη ροή και όχι με την αντίσταση έχεις το μεγάλο πλεονέκτημα όχι μόνο στη μάχη αλλά και στην ίδια τη ζωή.

            Στον κόσμο δεν υπάρχει τίποτα πιο απαλό και ταπεινό από το νερό,

            και όμως όταν ορμά όλα τα παρασύρει και τα διαλύει.

            Γνωρίσατε πως το αδύνατο και μαλακό νικά το δυνατό και το σκληρό,

            γιατί δεν το εφαρμόζετε;

Γι’ αυτό λέει ο συνετός ότι όποιος δεχτεί κάθε ταπείνωση είναι άξιος για κυβερνήτης.

            Τα ίσια λόγια ηχούν παράδοξα.

                                                            ‘Λάο Τσε – Ταό Τε Κίνγκ (78)

                                                            Το βιβλίο του λόγου και της φύσης’

                                                                                    Απόδοση: Γιώργος Αλεξάκης

Το ‘εγώ’ στις πολεμικές τέχνες

Έχω παρατηρήσει ότι όταν ξεκινάει κάποιος την πρακτική του στις πολεμικές τέχνες αναζητάει συνήθως κάτι περισσότερο από αυτό που βιώνει στην παρούσα στιγμή, ή την προσωπική ανάπτυξη δια μέσου μιας πρακτικής,  ή την καλλιέργεια της δύναμης ή την βοήθεια για την αντιμετώπιση κάποιων προβλημάτων κλπ.

Αυτό κατ’ αρχάς σημαίνει ότι πρώτα απ’ όλα πρέπει να δομήσει το εγώ του που αλλοιώνεται μέσα από την επαφή με το περιβάλλον, να το αναγνωρίσει και να έρθει σε επαφή με την προσωπική του δόνηση. Οι πολεμικές τέχνες μέσα από την πειθαρχία, την τακτική εξάσκηση και την φιλοσοφία που τις υποστηρίζει, μέσα από την διδασκαλία των δασκάλων, μας δίνουν την δυνατότητα να ‘καθρεφτιστούμε’ καλύτερα. Πολλές φορές άλλα νομίζουμε για εμάς και άλλα ισχύουν. Σπάνε οι παλιές εικόνες του εαυτού και δομούνται καινούργιες, πιο κοντά στην προσωπική μας αλήθεια. Και αυτό ελευθερώνει, δίνει κουράγιο και δύναμη στην εξάσκηση ωρών που απαιτείται για να κατακτηθεί ένα σύστημα. Ξανά και ξανά μέσα από την προπόνηση, μέσα από την κόπωση που αυτή επιφέρει, μπορούμε να εκτιμήσουμε τις δυνατότητές μας, τα χαρίσματα που είναι κρυμμένα, να αναγνωρίσουμε έναν διαφορετικό τρόπο που μας βοηθάει στην καλύτερη αντιμετώπιση της καθημερινότητας και στα προβλήματα που παρουσιάζονται αναπάντεχα πολλές φορές και χρίζουν άμεσης αντιμετώπισης. Μέσα από την συνέπεια στην άσκηση μαθαίνουμε τα δικά μας όρια αλλά και την πραγματική αναγνώριση των άλλων (συνήθως προβάλλουμε δικές μας εικόνες χωρίς να βλέπουμε ποιο είναι το άτομο), με διάκριση. Η επαφή με την αναπνοή ξεκαθαρίζει τα πραγματικά μας συναισθήματα. Έχουμε επίγνωση αυτού που συμβαίνει εδώ και τώρα. Όταν έχεις αφουγκραστεί την πραγματική σου δόνηση μέσα από τη σιγή τότε μπορείς καλύτερα να συντονιστείς  και με τις άλλες δονήσεις. Αυτό μου φέρνει στο νου μια ορχήστρα πολλών οργάνων. Αν δεν γνωρίζει ο καθένας καλά τις δυνατότητες του μουσικού οργάνου που παίζει πώς θα συνδυαστεί αρμονικά με τα υπόλοιπα ώστε όλοι μαζί να αποδώσουν τα μέγιστα σε ένα συμφωνικό έργο;

Ξεκινάμε λοιπόν από την γνώση του εαυτού χωρίς ψευδαισθήσεις. Καλλιεργούμε τον χαρακτήρα αφού πρώτα τον έχουμε αναγνωρίσει. Σε αυτό το σημείο θα παρατηρήσουμε εγωκεντρικές συμπεριφορές, ανταγωνισμό, ενδεχόμενα εξουσιαστικές επιβολές, η ιδέες ότι είμαστε καλύτεροι και ικανότεροι από τους άλλους και πολλά άλλα. Η άσκηση μας δίνει δύναμη που αν δεν σμιλευτεί γίνεται ένα εμπόδιο αντί για σύμμαχος. Σιγά σιγά μαθημένες αντιλήψεις ξεπερνιούνται και ένας νέος εαυτός εμφανίζεται. Όταν γίνει αυτό μέσα από το πέρασμα των χρόνων τότε αρχίζουμε να δουλεύουμε σε ένα άλλο επίπεδο. Δεν χρειάζεται το ‘εγώ’. Το υπερβαίνουμε γιατί άλλα έχουν τώρα σημασία. Όταν ξέρεις ποιος είσαι τότε δεν χρειάζεται να ανησυχείς για το μικρό ‘εγώ’. Αλλάζουν τα δεδομένα. Αρχίζει ο συντονισμός και η αισθαντικότητα να αναβαθμίζονται Αρχίζει η συνήχηση με το Όλον. Και εκεί είμαστε μέρος αυτού που συμβαίνει. Συμμετέχουμε σε αυτό του υπέροχο πάζλ του γίγνεσθαι όπου όλοι και όλα αντιδρούν και συμπληρώνονται. Φεύγουμε από τα αντίθετα και τον εαυτό που χωρίζει. Από το εγώ και το εσύ. Χορεύουμε τον συμπαντικό χορό όλοι μαζί και εκεί δεν υπάρχει το εγώ. Είναι η πλάνη που μας κάνει να νοιώθουμε χωριστοί. Σαμσάρα ή μάγια το λένε στις ινδικές παραδόσεις.

Μέσα από την πρακτική στην πολεμική μας τέχνη ο νους ησυχάζει. Δεν προβάλει εικόνες, φοβίες, επιθυμίες και μικρές εγωιστικές κατακτήσεις. Ο ήσυχος νους μας δίνει την αμεσότητα της στιγμής και έτσι μπορούμε να δούμε πιο καθαρά τον συμπαίχτη μας (αντίπαλο). Η εφαρμογή των αρχών της τέχνης και η ροή της ενέργειας οδηγούν σε αυτό που είναι να συμβεί. Γιατί σε αυτή την φάση αν παρεμβάλεται ο εσωτερικός διάλογος (εγώ) και τότε σίγουρα θα είμαστε οι χαμένοι μιας αναμέτρησης. Οποιασδήποτε είδους αναμέτρηση. Επαγγελματική, συναισθηματική και ό,τι συμβαίνει καθημερινά στη ζωή μας. Γιατί πίσω απ’ όλα η ζωή είναι το ντότζο τελικά που εφαρμόζουμε τις τεχνικές των πολεμικών τεχνών. Κατά την προσωπική μου άποψη τι να τις κάνω τις αναγνωρίσεις και τα έπαθλα αν αυτό δεν έχει εφαρμογή στην καθημερινότητά μας και φυσικά στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους και τη φύση.

Κατ’ αρχάς λοιπόν δομούμε το ‘εγώ’ και στην συνέχεια ανά πάσα στιγμή το αποδομούμε όταν δεν χρειάζεται. Παρατηρώντας και σύμβολο Ται Τσι (γιν-γιανγκ) αντιλαμβανόμαστε ότι το ένα εμπεριέχει το άλλο, το ένα γεννάει το άλλο. Έτσι λοιπόν εγώ και μη εγώ εναλλάσσονται ανάλογα με τις υπάρχουσες συνθήκες. Είμαστε ενωμένοι με τις δονήσεις του σύμπαντος και της κάθε στιγμής που το εμπεριέχει.

Θυμάμαι πολλές φορές μέσα στη σχολή που κάναμε πρακτική στο ται τσι με τους συμμαθητές μου μιλούσαμε συνέχεια για το εγώ. Να το ξεπεράσουμε, να μην είμαστε εγωιστές κλπ. Ο Καρλ Γιούνγκ  μέσα από το βιβλίο του η «Ολοκλήρωση της προσωπικότητας» με βοήθησε πάρα πολύ να καταλάβω τι σημαίνει ‘εγω’. Και εκείνα τα χρόνια είχα πραγματική ανάγκη να δομήσω το εγώ μου και όχι να το εγκαταλείψω. Αργότερα κατανόησα καλύτερα και συνεχίζω να εμβαθύνω στην αποδόμηση του εγώ. Δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση όπως γνωρίζουμε. Αυτό είναι στάση μιας ολόκληρης ζωής και ευτυχώς που έχουμε δασκάλους-οδηγούς να μας σηματοδοτούν το μονοπάτι γιατί το να χαθείς είναι εύκολη υπόθεση.

                                                                                                                                                                 
                                                                  Το καλύτερο μάθημα πολεμικών τεχνών.

Τα ευεργετικά αποτελέσματα που προέρχονται από την μελέτη των πολεμικών τεχνών είναι κάτι εμφανές σχεδόν από την πρώτη στιγμή. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχει βρει κάποιος το σύστημα που του ‘πάει’ και τον προάγει. Αρχίζει κανείς να αντιλαμβάνεται τις δυνατότητές του και η καλλιέργεια του χαρακτήρα προκύπτει μέσα από την συνεχή πρακτική. Ό,τι συμβαίνει στον χώρο της άσκησης έχει άμεση εφαρμογή μέσα στην καθημερινότητα αρκεί να είναι παρούσα η συνείδηση και η προσοχή. Εννοείται ότι η επιλογή του δασκάλου είναι καθοριστική και πρέπει πραγματικά να παίρνουμε την ευθύνη σχετικά με αυτό το θέμα. Δυστυχώς δεν έχουν όλοι υψηλή καλλιέργεια χαρακτήρα και την παιδεία που είναι απαραίτητη.

 Έμαθα για το ται τσι  το 1986. Ήμουν πραγματικά σε μια πολύ δύσκολη φάση της ζωής μου και παρόλο που δεν είχα ιδέα περί τίνος πρόκειται αποφάσισα να πάω. Στην Ελλάδα τότε αυτά ήταν σχεδόν άγνωστα θέματα και φάνταζαν λίγο παράξενα.

Θυμάμαι την πρώτη φορά που επισκέφθηκα την σχολή του κ. Π. Κουρόπουλου. Το μάθημα ξεκινούσε στις 7πμ και διαρκούσε μέχρι τις 10πμ. Περιελάμβανε μία ώρα διαλογισμό, μετά κάποια προετοιμασία του σώματος και ολοκληρωνόταν με την μελέτη των κινήσεων στις φόρμες του τάι τσι. Πραγματικά ‘κινέζικα’ μου φαίνονταν όλα αυτά. Όμως ακολούθησα το πρόγραμμα και δεν θα ξεχάσω ποτέ την διάθεσή μου όταν βγήκα από την σχολή. Ένοιωθα μια γαλήνη να με πλημμυρίζει και όταν σήκωσα το βλέμμα και είδα τον ήλιο να λάμπει γέμισα ελπίδα και δύναμη για να συνεχίσω την επίλυση των προβλημάτων που με κατέκλυζαν. Την ίδια στιγμή ήξερα ότι αυτό ήταν κάτι που ήθελα να κάνω.

Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που είχα αυτόν τον δάσκαλο. Ήταν απλός, άμεσος και ευγενής. Δεν έδινε μεγάλη σημασία στην τεχνική των κινήσεων αλλά στις αρχές που διέπουν την άσκηση. Άρχιζε να ανοίγει ένας καινούργιος κόσμος. Ένας κόσμος που χαρακτηρίζεται από ευγένεια, ήθος και δύναμη. Οι αρχές της κίνησης μπορούσαν να εφαρμοστούν μέσα στην καθημερινότητα της ζωής. Το έβλεπα άμεσα. Το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζα άρχισε να γίνεται διαχειρίσιμο, γιατί μέσα από την πρακτική στο ται τσι και τον διαλογισμό καλλιεργούσα την παρατήρηση, την υπομονή, την διάκριση, την επίγνωση αυτού που μου συμβαίνει, την αποδοχή και την επαφή με τα πραγματικά μου συναισθήματα. Έγινε ένα εργαλείο αυτογνωσίας. Αυτό το εργαλείο ανά πάσα στιγμή ήταν στην διάθεσή μου. Όσο σμίλευα τον εαυτό και έκανα βαθιές τομές στις μαθημένες μου συμπεριφορές, στα κωλύματα του μυαλού, στις παγιωμένες ιδέες και στην παραμόρφωση της πραγματικότητας, τόσο η καθημερινότητα άλλαζε προς το καλύτερο. Γιατί η πολεμική τέχνη σε καλλιεργεί σε όλα τα επίπεδα όταν αφοσιωθείς και ακολουθείς τις παραδόσεις του συστήματος.

Η αλλαγή της προσωπικότητας και του χαρακτήρα κέρδιζαν μέρα με την μέρα περισσότερο έδαφος και η ζωή γινόταν πιο όμορφη. Γιατί τώρα μπορούσαν να διακρίνω την ομορφιά…ο νους ήταν ήσυχος.

Η ίδια η ζωή μου έδωσε την ευκαιρία να εφαρμόσω τις τεχνικές της άσκησης ένα καλοκαίρι που έκανα διακοπές. Το σπιτάκι που νοίκιαζα ήταν μοναχικό, ψηλά στο λόφο. Άκουσα για τον τρελό του χωριού που τριγύριζε μόνος στην περιοχή. Τον συναντούσα κάποιες στιγμές στους μοναχικούς μου περιπάτους και απέφευγα το βλέμμα του γιατί ήταν άγριο. Πάντα τέτοιου είδους άτομα μου προξενούσαν φόβο και ιδιαίτερη ταραχή. Ένα πρωινό η καλοκαιρινή βροχή ήταν αρκετά έντονη αλλά και η ζέστη. Είχα ανοιχτά τα παράθυρα και την πόρτα του μικρού δωματίου. Διάβαζα ήσυχη όταν κάποια στιγμή σηκώνοντας το βλέμμα μου είδα αυτόν τον άνθρωπο στην είσοδο της πόρτας. Με κοίταζε επίμονα και ήταν έτοιμος να μπει μέσα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι παρ’ όλο τον φόβο που ένοιωσα το ίδιο το σώμα πετάχτηκε από τον καναπέ με τέτοια ορμή σε θέση μάχης. Τα πέλματα ‘ρίζωσαν’ στο έδαφος και η αναπνοή ‘γεννούσε’ μια ήρεμη δύναμη. Ήσυχος νους. Εγρήγορση. Το βλέμμα μου καρφώθηκε στο δικό του. Παράλληλα σκεφτόμουν πώς θα μπορούσα να πάρω ένα μαχαίρι για να αμυνθώ στην περίπτωση που ήθελε κάτι περισσότερο από μένα. Μια μόνη γυναίκα στην ερημιά  ήταν ίσως εύκολη λεία. Θυμήθηκα ότι τον κατηγορούσαν για σεξουαλική κακοποίηση γυναίκας οι συγχωριανοί του.

Με κοίταζε και αυτός χωρίς να μιλάει ή να κινείται. Ποτέ δεν θα ξεχάσω αυτήν την ένταση και την αναμέτρηση του βλέμματος μεταξύ μας. Σαν να υπήρχε μια αόρατη συνομιλία. Δεν ξέρω πόσο κράτησε αυτό. Ξέρω όμως ότι εγώ ήμουν απόλυτα συνδεδεμένη με την εσωτερική μου δύναμη. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να τον αφήσω να ‘εισβάλει στον κόσμο μου’, φυσικό και ψυχικό. Η δύναμη που αναδυόταν ήταν εξαιρετική. Η άσκηση του ται τσι δεν είναι μόνο για να ‘πλέεις στην ατμόσφαιρα’ και να χαλαρώνεις. Καλλιεργεί την εσωτερική δύναμη και την διαχείριση αυτής. Οι αρχές που διέπουν τις πολεμικές τέχνες αναδύθηκαν χωρίς να το σκεφτώ. Ήταν μέσα μου γιατί η τακτική και συνεπής πρακτική της τέχνης καθώς και η εφαρμογή των ‘αρχών’ εισχωρεί ακόμα και σε αυτή την δομή του ‘είναι’ μας. Μίλησα με σταθερή φωνή. Του ζήτησα να φύγει και να μην ξαναέρθει ποτέ στο σπιτάκι. Συνέχιζε να με κοιτάζει. Τώρα το βλέμμα του είχε μαλακώσει, άρχισε να το χαμηλώνει. Γύρισε την πλάτη και απομακρύνθηκε. Δεν ξαναήρθε ποτέ αυτούς τους τρεις μήνες που έμεινα εκεί.

Όταν τελείωσαν όλα αυτά έμεινα να κοιτάζω την άδεια πόρτα. Έζησα έναν φόβο που είχα από μικρό κορίτσι. Τον αντιμετώπισα με θάρρος και ήσυχο νου. Η αλήθεια είναι ότι δεν το περίμενα. Από τότε έχουν συμβεί και κάποια άλλα περιστατικά που έχει χρειαστεί να αντιδράσω με σθένος. Το έχω κάνει χωρίς να το σκέφτομαι. Είναι ακαριαίο. Όπως η άσκηση. Εδώ και τώρα. Χωρίς θεωρίες και απόψεις που συμφωνούν ή διαφωνούν με αυτό που συμβαίνει.

Σίγουρα δεν χρειάζεται να γίνει κάτι βίαιο για να εφαρμόσουμε την πολεμική μας τέχνη. Το πιο δύσκολο είναι να την εφαρμόσουμε στην καθημερινή ζωή, στον τρόπο που σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους, τα ζώα, τη φύση. Μα πάνω απ’ όλα με τον ίδιο μας τον εαυτό. Λένε ότι το ται τσι είναι και μια μάχη με την σκιά. Το σκοτεινό κομμάτι που υπάρχει μέσα στον καθένα μας.

                                                                                    

ΖΕΝ & Zazen

Η τέχνη του Ευ Ζην

«Η συνάντηση της διδασκαλίας του Ζεν στάθηκε αποφασιστικά σημαντική στη ζωή μου, γιατί ο γέρικος κόσμος που σιχαινόμουν έγινε στη πραγματικότητα ένας κόσμος μαγείας και γοητείας από τότε που έμαθα την εσωτερική σιωπή όπου πηγάζει το ανεξάντλητο»                                                                                        Χένρυ Μίλερ

Μια από τις σχολές του Βουδισμού Μαχαγιάνα που αναπτύχθηκε στην Κίνα είναι και η Ζεν. Ο Μποντιντάρμα  δημιούργησε τη σχολή διαλογισμού Τσαν ως ξεχωριστή σχολή βουδισμού τον 6^ο αιώνα,  η οποία έφτασε στην Ιαπωνία παίρνοντας το όνομα Ζεν. Η ιαπωνική λέξη Ζεν προέρχεται από τη κινέζικη λέξη Τσαν, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την σανσκριτική λέξη Ντυάνα που σημαίνει διαλογισμός. 

 Μέσα από τις διδασκαλίες του Βουδισμού αναπτύχθηκε η αντίληψη ότι υπάρχει αναζήτηση της αλήθειας πέρα από τα περιορισμένα όρια της λογικής. Το μυστικό του Ζεν συνίσταται στο να κάθεσαι, απλώς, χωρίς σκοπό και χωρίς ιδιοτέλεια, σε μια στάση μεγάλης συγκέντρωσης. Αυτό το ανιδιοτελές κάθισμα ονομάζεται ζα-ζεν, όπου ζα σημαίνει κάθομαι και ζεν διαλογισμός, συγκέντρωση. ‘Εδώ και τώρα’ είναι η έννοια κλειδί. Το σημαντικό είναι το παρόν. Οι περισσότεροι από μας έχουν την τάση να σκέφτονται με αγωνία το παρελθόν ή το μέλλον αντί να συγκεντρώσουν ολοκληρωτικά την προσοχή τους στις πράξεις, στα λόγια και στις σκέψεις της στιγμής.

Το Ζεν καθιερώθηκε στην Ιαπωνία μέσα από δύο κυρίως σχολές. Η σχολή Ρινζάϊ Ζεν ιδρύθηκε από τον μοναχό Μυσάν Εϊσάι το 1191 και χρησιμοποιεί τα Κοάν ως ένα τρόπο πρακτικής και διδασκαλίας. Τα Κοάν είναι σύντομες ιστορίες που παρουσιάζονται στον ασκούμενο σαν ‘αινίγματα’ ή καλύτερα σαν αντιφατικά υπαρξιακά προβλήματα που πρέπει να απαντήσει. Βασιζόμενες στο παράδοξο, στοχεύουν στην αποδόμηση της λογικής η οποία θα οδηγήσει στη θέαση της αληθινής πραγματικότητας. Η άλλη σχολή είναι η Σότο Ζεν που ιδρύθηκε από τον μοναχό Ντογκέν το 1227. Εδώ το ζα-ζεν εκτελείται δίχως σκοπό, χωρίς αντικείμενο, αντικρίζοντας τον τοίχο. Ο δάσκαλος δεν προτείνει συστηματικά κοάν, όμως οι απαντήσεις στις ερωτήσεις των μαθητών μεταβάλλονται σε κοάν, που περιέχουν στοιχεία της καθημερινής ζωής.

Ο βουδισμός και το Ζεν μας δίνουν μια πολύ βαθιά μελέτη και διεισδυτική ανάλυση για τη δομή και τη λειτουργία της σκέψης, της μνήμης, των συγκινήσεων και όλων των φαινομένων της συνείδησης. Μια από τις βασικές έννοιες του Ζεν είναι η παροδικότητα των φαινομένων. Τα πάντα κινούνται. Τα πάντα μεταμορφώνονται και τίποτα δεν είναι σταθερό. Η φαινομενική σταθερότητα της ύλης και της δικής μας συνείδησης είναι απατηλή. Ο βασικός νόμος του άπειρα μεγάλου και του άπειρα μικρού είναι ο νόμος της αλλαγής.

Και ο  Ηράκλειτος όπως γνωρίζουμε είχε πει: ‘Τα πάντα ρει’. Όλα αλλάζουν συνεχώς και έτσι καλό είναι να ανοίγουμε τους εαυτούς  μας στη φυσική ροή της ζωής αντί να υπάρχει η προσκόλληση του νου στο παρελθόν ή στο μέλλον. Αυτό λέγεται ‘το πέταγμα του βέλους γύρω από ένα δέντρο’ ή ΄μη εξάρτηση’ ή ‘μη προσκόλληση’. Κάθε στιγμή είναι καινούργια, όπως είμαστε και εμείς σε συνάρτηση με το κάθε δευτερόλεπτο που περνάει. Οι δάσκαλοι λένε ότι ‘πρέπει να ζούμε τη ζωή μας σαν να ήταν η πρώτη φορά που βλέπουμε τον Κόσμο’. Έτσι υπερβαίνουμε την χωρηστικότητα και τα ζευγάρια των αντιθέτων που μας κάνουν να βυθιζόμαστε στην έννοια του δυαδικού, και στον εγωισμό. Όλα είναι Ένα και εμείς είμαστε μέρος αυτής της ολότητας. Ο νους ελεύθερος πια φθάνει στο ‘Σατόρι’ ή ‘Φώτιση’ που σημαίνει Αφύπνιση στην Αλήθεια δηλαδή την επάνοδο του όντος στη φυσιολογική, πρωταρχική του θέση, ακόμα και ως προς καθένα από τα κύτταρα του σώματός του.

Ο δάσκαλος Ντογκέν έλεγε: ‘Να μάθουμε το Ζεν είναι να βρούμε τον εαυτό μας, να βρούμε τον εαυτό μας είναι να ξεχαστούμε να ξεχαστούμε είναι να βρούμε τη φύση του Βούδα, την πρωταρχική μας φύση’. Επάνοδος στη αρχή. Να καταλάβουμε τον εαυτό μας, να τον γνωρίσουμε βαθιά, να βρούμε το αληθινό μας εγώ. Εκεί βρίσκεται η αιώνια ουσία όλων των θρησκειών και των φιλοσοφιών, η πηγή της σοφίας, το τρεχούμενο νερό που αναβλύζει από την άσκηση του ζα ζεν. Το Ζεν βρίσκεται πέρα από όλες τις αντιφάσεις. Τις περικλείει και τις υπερβαίνει. Θέση, αντίθεση, σύνθεση και επέκεινα. Προκαλεί μια εσωτερική επανάσταση, μια μετάλλαξη του είναι σαν τον ανοιξιάτικο χείμαρρο που ξυπνά το δάσος.

Η εξάσκηση στο ζα ζεν είναι το μυστικό του Ζεν. Το ζα ζεν δεν αποδεσμεύει μόνο μια μεγάλη ενέργεια, είναι και μια στάση αφύπνισης. Κατά τη διάρκεια της πρακτικής του, δεν πρέπει να επιδιώκει κανείς να φτάσει σε κάτι. Χωρίς αντικείμενο συγκεντρώνεται στη στάση του σώματος, στην αναπνοή και στη συμπεριφορά του πνεύματος. Ο εγκέφαλος καταλαγιάζει και γίνεται δεκτικός προς την πραγματική και βαθιά σοφία. Ο Ντογκέν μας λέει στο Φουκανζανζεντζι: ‘Να σκέφτεσαι χωρίς να σκέφτεσαι…’ Πώς σκέφτεσαι χωρίς σκέψη; Με τη μη-σκέψη (Χισιρυό). Αυτό καθαυτό είναι ουσιώδες στη τέχνη του ζα ζεν. Χισιρυό είναι η σκέψη του υποθαλάμου και σώματος και όχι εκείνη του μετωπιαίου εγκεφάλου. Το Χισιρυό είναι ανέφελο και σκοτεινό. Οι μετωπιαίες ζώνες του εγκεφάλου και ο φλοιός, που αντιστοιχούν στις νοητικές ικανότητες και στην πνευματική δραστηριότητα, εισέρχονται σε φάση ανάπαυσης, ενώ τα βαθιά στρώματα του εγκεφάλου, ή ‘αρχέγονος εγκέφαλος’ όπως και ο θάλαμος-υποθάλαμος, έδρα της διαίσθησης, αφυπνίζονται και ενεργοποιούνται.

Ο δάσκαλος Σουνρύου Σουζούκι λέει: ‘Το ζα ζεν δεν είναι κάποιου είδους έξαψη αλλά προσήλωση στην καθημερινή ρουτίνα μας’. Αυτό ακριβώς μας λέει και ο μοναχός Κότεν Ρόσι που έρχεται τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα και μας διδάσκει με την στάση του το ζα ζεν. Κλείνει τις πολύωρες συναντήσεις της πρακτικής μας λέγοντας πάντα: ‘φεύγοντας από τον χώρο της άσκησης ξεχάστε ότι έγινε και μην ανατρέχετε σε αυτό, έχει ήδη τελειώσει, συνεχίστε την καθημερινότητά σας απλά και με συνείδηση’.

                                                                             

Tai Chi: Γιατί τόσο αργό;

Το τάι τσι είναι μια θεραπευτική/πολεμική τέχνη που καλλιεργεί την εσωτερική δύναμη. Τα κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα μας πληροφορούν ότι ‘η αίσθηση του τσι είναι η αίσθηση ενός αργά κινούμενου ρευστού. Κατά την κίνηση αυτή η αίσθηση βυθίζεται στο βάθος των οργάνων’. 

Όταν ασκείται κάποιος στο τάι τσι έρχεται σε επαφή με την ενέργεια του σώματος, την καλλιέργεια αυτής, την εσωτερική δύναμη, την ισορροπία και την αρμονία. 
Από ότι γνωρίζουμε σήμερα, (αν και κάποιες οικογένειες του τάι τσι το αμφισβητούν), το τάι τσι δημιουργήθηκε από τον Τσεν Γουάν Τινγκ που ήταν βασιλικός φρουρός τον 17ου αιώνα στην επαρχία Χενάν. Η σημαντικότερη καινοτομία του Τσεν Γουάν Τινγκ ήταν η αφομοίωση μέσα στο δικό του σύστημα πολεμικών τεχνών της αρχαίας θεραπευτικής μεθόδου Νταογίν (καθοδήγηση και παρακολούθηση της ενέργειας), Τιου Να (στέλνω και δέχομαι ενέργεια) και επιπλέον της ταοϊστικές θεωρίες συνειδητής καθοδήγησης της κίνησης. Αυτή η μοναδική σύνθεση είναι η πηγή όλων των στυλ που υπάρχουν στο τάι τσι. Ο συνδυασμός στην πολεμική τέχνη συντονισμένων κινήσεων των χεριών, του σώματος, των ματιών και των ποδιών με τις τεχνικές του Νταογίν και Τιου Να οδήγησε στην εξέλιξη του και σε ένα οργανωμένο σύστημα ασκήσεων. Χαρακτηριζόμενο από μία εξωτερική και εσωτερική δύναμη, η σωστή άσκηση απαιτεί να ασκείται η αναπνοή εσωτερικά και οι μυς τα οστά και το δέρμα εξωτερικά. Ενσωματώνοντας την άσκηση των Νταογίν και Τιου Να στις πολεμικές τέχνες το ται τσι έγινε ένα ολιστικό σύστημα εξάσκησης στο οποίο η συγκέντρωση του νου του ασκούμενου, η αναπνοή και οι κινήσεις είναι συντονισμένες.

Η ταχύτητα με την οποία εκτελούνται οι κινήσεις είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που μας δίνει την δυνατότητα να μελετήσουμε τις φόρμες. Όταν κάποιος ασκείται αργά μπορεί να έρθει σε καλύτερη επαφή με την αναπνοή του. Προσέχει το αναπνέον σώμα και αρχίζει να βιώνει το παρόν εισπνοή προς εκπνοή. Αυτό δεν είναι και τόσο απλό αφού οι ρυθμοί της ζωής αναπτύσσουν ιλιγγιώδεις ταχύτητες με αποτέλεσμα να μην προσέχουμε την αναπνοή, να εκσφενδονιζόμαστε στην ‘περιφέρεια’ και να χάνουμε τον εαυτό μας ή αλλιώς το ‘κέντρο’ μας. 

Το πρώτο στάδιο είναι η εκμάθηση των κινήσεων μιας φόρμας. Καθώς μελετάει κάποιος την διαδοχή αυτών των κινήσεων αρχίζει να προσέχει μέσα από τις μεταθέσεις του βάρους, τις θέσεις των χεριών, των ποδιών και γενικά ολόκληρου του σώματος τη ροή του τσι. Παράλληλα ησυχάζει ο νους και έτσι μαθαίνει να χαλαρώνει. Κινείται αργά και απολαμβάνει τον εαυτό του ‘πλέοντας’ στην ατμόσφαιρα αλλά με την γείωση που δίνουν τα ‘ριζωμένα’ στο έδαφος πέλματα. Με την τακτική επανάληψη αρχίζει να ‘κατοικεί’ στο σώμα του. Αυτό συμβαίνει γιατί η άσκηση εκτελείται αργά. 

Η φιλοσοφία του τάι τσι βασίζεται στην συνεχή εναλλαγή του γιν και του γιάνγκ. Για παράδειγμα οι κινήσεις που είναι αργές και χαλαρές είναι γιν και οι κινήσεις που είναι γρήγορες και δυνατές είναι γιανγκ. Οι κλειστές κινήσεις που η ενέργεια αποθηκεύεται είναι γιν και οι ανοιχτές κινήσεις όπου η ενέργεια απελευθερώνεται είναι γιανγκ. Η πλευρά του σώματος που δεν φέρει βάρος θεωρείται γιν και η πλευρά που σώματος που έχει βάρος είναι γιανγκ. Στο τάι τσι υπάρχει συνεχής εναλλαγή του γιν με το γιανγκ αλλά πάντοτε στο γιανγκ εμπεριέχεται γιν και αντίστροφα. Έτσι η ισορροπία των ενεργειών είναι παρούσα. Η μελέτη και η εμβάθυνση αυτής της φιλοσοφίας μπορεί να βοηθήσει κάποιον να κατανοήσει καλύτερα τις θεμελιώδεις αρχές της τέχνης και να περνά από το ένα στο άλλο μέσα από έναν ήσυχο νου και με συνειδητή αίσθηση του πνεύματος και του σώματος. 

Σιγά σιγά αρχίζει να ξεκαθαρίζει η πρόθεση και να καλλιεργείται η προσοχή. Όταν προσέχω κάτι τότε στέλνω ενέργεια στο σημείο που προσέχω. Αν η πρόθεση είναι εκεί, εκεί θα βρίσκεται η ενέργεια και η δύναμη. Εσωτερικά το μυαλό πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένο με την πρόθεση. Μια κίνηση χωρίς πρόθεση είναι ‘άδεια’.
Για να γίνουν βιωματική εμπειρία όλα αυτά και να μην παραμένουν σε ένα θεωρητικό επίπεδο ο ασκούμενος πρέπει να καλλιεργήσει επίσης και την υπομονή μέσα από τις επαναλήψεις. Η αργή επαναλαμβανόμενη κίνηση που ξεμπλοκάρει το τσι είναι θεραπευτική και χαρίζει καλή υγεία. 

Αφού έχουμε εμβαθύνει στις αρχές της άσκησης και έχουμε καλλιεργήσει όλα αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω, μπορούμε να αλλάξουμε σε γρήγορο ρυθμό την κίνησή μας και το τάι τσι περνάει στην μαχητική του όψη. Το τάι τσι και βέβαια μπορεί να έχει γρήγορο ρυθμό αφού συμβαίνουν και αστραπιαίες εκτινάξεις της ενέργειας προς τα έξω (φα τζιν). Αλλά για να περάσουμε σε αυτό χρειάζεται χρόνος και πρακτική.
Ολοκληρώνοντας αυτό το θέμα θα ήθελα να επισημάνω ότι οποιαδήποτε πολεμική τέχνη θέλει ακρίβεια και συγκέντρωση οπότε σίγουρα θα μελετήσει ο ασκούμενος με αργό τρόπο τι συμβαίνει σε κάθε θέση του σώματος. Και βέβαια μπορούμε να δοκιμάσουμε όλους του ρυθμούς και να υιοθετήσουμε αυτό που μας προάγει και μας οδηγεί στη πληρέστερη κατανόηση του εαυτού.

Σημασία έχει η καλλιέργεια της τέχνης που έχει επιλέξει κάποιος και αυτά που αποκομίζει ο ασκούμενος βαδίζοντας αυτό το μονοπάτι.